лежа́чий ляжа́чы;
лежа́чее положе́ние ляжа́чае стано́вішча;
◊
под лежа́чий ка́мень вода́ не течёт посл. пад ляжа́чы ка́мень вада́ не цячэ́;
лежа́чего не бьют посл. ляжа́чага не б’юць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
бу́дучыня, ‑і, ж.
1. Часы, падзеі, якія прыйдуць на змену цяперашнім; стан, становішча чаго‑н. у будучым. Камунізм — светлая будучыня чалавецтва. □ Падзеі апошніх гадоў з новай сілай пацвярджаюць, што капіталізм — гэта грамадства, пазбаўленае будучыні. Брэжнеў.
2. Становішча, абумоўленае пэўнымі ўмовамі; лёс, доля. У Нарачы — бясспрэчная будучыня курортнага раёна. В. Вольскі. І ўсё часцей усё лепшае ў сваёй будучыні звязвала [Таццяна] з імем Жэнькі. Шамякін. // Тое, што чакаецца ў будучым. [Максім:] — Наша справа калектыўнай гаспадаркі ёсць справа жыццёвая, правільная, а таму ёй належыць будучыня. Колас.
3. Будучае пакаленне; нашчадкі. Дзеці — наша будучыня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знахо́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які ўмее лёгка і хутка выходзіць з цяжкага становішча; здагадлівы, дасціпны. [Васілю Макаравічу] падабаўся гэты рухавы, знаходлівы, смелы хлопец, вясёлая неўгамаваная душа. Шчарбатаў. Дасціпная, знаходлівая ва ўсіх іншых спрэчках і гаворках, тут.. [Маша] баялася, каб не сказаць глупства. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падве́ргнуць, ‑гну, ‑гнеш, ‑гне; пр. падверг і падвергнуў, ‑гла; зак., каго-што.
Кніжн. Прымусіць адчуць на сабе ўздзеянне чаго‑н., зрабіць аб’ектам якога‑н. уздзеяння. Падвергнуць пакаранню. Падвергнуць крытыцы работніка. Падвергнуць метал апрацоўцы. // Паставіць у нейкае становішча. Падвергнуць небяспецы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бэ́та ’нячыстая, ганебная справа, звязаная з махлярствам, круцельніцтвам’ (КЭС, лаг.). Можа, таго ж паходжання, што і ўкр. бета ’ўмельства’ (а гэта, відаць, скарачэнне з кебе́та ’ўмельства, здольнасць’ < тур.-араб., гл. Крымскі, Др.-киев. говор, 12). Іншая этымалогія: сувязь з карцёжным тэрмінам польск. bet, labet (< франц. bête, la bête), укр. лабе́ти (пійматися в лабети), рус. попасть в лабе́т ’трапіць у няёмкае становішча’. Гл. падрабязна Балецкі, SSlav., 9, 358.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысціга́ць, прысці́гнуць ’знаходзіць; адшукваць’; ’сачыць за кім-небудзь’; ’даходзіць’; ’раптоўна апанаваць; спасцігнуць’ (Нас., ТСБМ), ’захапіць, паставіць у безвыходнае становішча’ (ТС), прысцігну́ць ’дагнаць; схапіць’ (Нас.), ’прыбыць’ (арш., Шн. 2), ст.-бел. пристигнути ’прыбыць’: а каженики царевы пристигли (Альтбаўэр). Гл. спасціга́ць, сцігаць; на фоне адносна слаба засведчаных у беларускай мове вытворных ад прасл. *stig‑ звяртае ўвагу беларуска-паўднёваславянская паралель прысці́гнуць — балг. присти́гна ’прыйсці, прыбыць’, макед. пристигне ’прыехаць, прыбыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аэрафотаграмме́трыя
(ад аэра- + фотаграмметрыя)
раздзел фотаграмметрыі, які распрацоўвае метады вызначэння формаў, памераў і становішча аб'ектаў на мясцовасці на аснове фотаздымкаў з лятальных апаратаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вестыбуларэцэ́птары
(ад лац. vestibulum = сені, уваход + рэцэптар)
збор раснічастых клетак у паўкружных каналах вестыбулярнага апарата, якія рэагуюць на змены становішча цела або галавы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэкстракарды́я
(ад лац dexter, -tri = правы + -кардыя)
прыроджаная анамалія становішча сэрца, пры якой большая частка сэрца размешчана ў грудной клетцы з правага боку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́ратаваць, вырато́ўваць rétten vt, errétten vt (ад каго-н, чаго-н vor D); in Sícherheit bríngen*; bérgen* vt;
вы́ратаваць стано́вішча die Situatión rétten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)