◎ Пі́ўзынэ ’тоўстыя галіны ці маладыя ствалы дрэў, звязаныя разам і пакладзеныя на верх стога’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамлю піўзэ, півзыпцэ, пізыпне ’дручкі, прывязаныя да саламянай страхі, каб вецер не разносіў салому’ (Шушк.; лін., кобр., Сл. Брэс.). Гл. поўзіна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Duos parietes de eadem fidelia dealbare
Бяліць дзве сцяны з аднаго вядра.
Белить две стены из одного ведра.
бел. Служыць двум багам. За адным разам двух зайцаў забіць.
рус. В одной руке двух арбузов не удержишь. Одним выстрелом двух зайцев убить.
фр. Faire d’une pierre deux coups (Сделать/произвести два удара одним камнем). Nager entre deux eaux (Плавать между двух вод).
англ. To kill two birds with one stone (Убить одним камнем двух птиц).
нем. Zwischen Stuhl und Bank fallen (Упасть между стулом и скамейкой). Sich zwischen zwei Stühle setzen (Сесть между двумя стульями).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
сіндро́м
(гр. syndromos = які разам бяжыць)
1) комплекс сімптомаў, характэрных для якога-н. захворвання;
2) перан. сукупнасць прымет якой-н. грамадскай з’явы, падзеі, што мае звычайна негатыўныя вынікі (напр. чарнобыльскі с.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ВАРЫКА́Ш Вікенцій Міхайлавіч
(9.8.1931, в. Саломерка Маладзечанскага р-на Мінскай вобл. — 17.10.1992),
бел. фізік, адзін з арганізатараў даследаванняў па фізіцы сегнетаэлектрыкаў. Д-р фізіка-матэм.н. (1985), праф. (1988). Скончыў Мінскі пед.ін-т (1954). З 1958 у Ін-це фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў АН Беларусі, з 1968 у Мінскім радыётэхн. ін-це. Навук. працы па тэхналогіі вырошчвання сегнетаэлектрычных крышталёў і вывучэнні ўплыву вонкавых уздзеянняў на іх уласцівасці.
Тв.:
Сборник задач по статистической физике. Мн., 1979 (разам з А.І.Болсунам, В.В.Аксёнавым);
Физика в живой природе. 2 изд. Мн., 1984 (разам з Б.А.Кімбарам, І.М.Варыкашам);
Кіраўніцтва да рашэння задач па агульнай фізіцы. Мн., 1995 (разам з М.С.Цэдрыкам).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БО́КУЦЬ Барыс Васілевіч
(27.10.1926, в. Сакольшчына Уздзенскага р-на Мінскай вобл. — 15.3.1993),
бел. фізік. Акад.АН Беларусі (1980, чл.-кар. 1974), д-рфіз.-матэм. н. (1973), праф. (1975). Засл. дз. нав. Беларусі (1978). Скончыў БДУ (1952). З 1955 у Ін-це фізікі АН Беларусі, У 1973—89 рэктар Гомельскага ун-та. Навук. працы па нелінейнай оптыцы і электрадынаміцы аптычнаактыўных крышталёў. Высветліў асн. аспекты нелінейнага пераўтварэння частаты ў крышталях і стварыў (разам з супрацоўнікамі) перастройвальныя крыніцы кагерэнтнага аптычнага выпрамянення. Дзярж. прэмія СССР 1984.
Тв.:
Достижения физической оптики в Белоруссии. Мн., 1979 (разам з В.В.Філіпавым);
Эффект Садовского в поглощающих гиротропных средах. Мн., 1980 (разам з Г.С.Міцюрычам, В.В.Шапялевічам).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пяцёра, пяцяры́х, пяцяры́м, пяцяры́мі, ліч.зб.
Пяць (падліковага значэння не мае; ужыв. з назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі мн. л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з ас.займ. ў мн. л. і без залежнага слова).
П. мужчын. П. сірот.
Іх там працуе п.: два мужчыны і тры жанчыны. П. свіней. П. сутак. П. калёс. П. ботаў. П. рукавіц.
◊
За пяцярых (працаваць, есці і пад.) — вельмі многа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
conjunction
[kənˈdʒʌŋkʃən]
n.
1) су́вязь f., спалучэ́ньне n., камбіна́цыя f.
in conjunction — у спалучэ́ньні, ра́зам, супо́льна
2) зьбег -у m. (падзе́яў, акалі́чнасьцяў), супадзе́ньне n.
3) Gram. злу́чнік -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
zusámmennehmen
*
1.
vt скла́дваць; скліка́ць
álles zusámmengenommen — усё (узя́тае) ра́зам
2.
(sich) сабра́цца з сі́ламі, узя́ць сябе́ ў ру́кі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mitsámt
prp (D) канц.ра́зам (з кім-н., з чым-н.) уклю́чна, улу́чна (з кім-н., з чым-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
платыбело́дан
(ад гр. platys = плоскі + belone = іголка + odus, odontos = зуб)
хобатная жывёліна міяцэнавай эпохі, ніжнія сківіцы якой разам з біўнямі зрасталіся ў адно ўтварэнне накшталт вялікай плоскай лыжкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)