служы́вы, ‑ага, м.

Абл. Салдат, ваеннаслужачы. — Сядай, служывы, пагрэемся, — запрасіў Язэпа чалавек. Асіпенка. Куды ідзеш, служывы? — пытаецца поп у салдата. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чамада́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да чамадана. Чамаданны замок. Чамаданная скура.

•••

Чамаданны настрой (жарт.) — паходны настрой перад ад’ездам куды‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шлакаві́к, ‑а, м.

Спец. Спецыяльная камера ў ніжняй частцы мартэнаўскай печы, куды пры плаўцы руды збіраецца пыл і дробныя часцінкі шлаку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

е́будзь, часціца.

Ужываецца як другая частка неазначальных займеннікаў і прыслоўяў, напрыклад: хто-небудзь, што-небудзь, які-небудзь, куды-небудзь, дзе-небудзь.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́брацца, -беруся, -берашся, -берацца; -берыся; зак.

1. З цяжкасцямі выйсці, выехаць адкуль-н.

В. з натоўпу.

В. з бяды (перан.).

2. Выселіцца, перабрацца.

В. на другую кватэру.

3. Знайсці час, магчымасць адправіцца куды-н. (разм.).

В. ў кіно.

|| незак. выбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

афо́рміцца, -млюся, -мішся, -міцца; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыняць закончаную, неабходную форму.

Ідэя яшчэ не аформілася.

2. Паступіць, запісацца куды-н. з захаваннем неабходных фармальнасцей.

А. на працу.

|| незак. афармля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. афармле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адклі́каць, -клічу, -клічаш, -кліча; -кліч; -кліканы; зак., каго-што.

1. Паклікаўшы, прымусіць адысці куды-н.; адазваць.

А. знаёмага для размовы.

2. Вярнуць назад, прапанаваўшы спыніць выкананне ранейшых абавязкаў (афіц.).

А. пасла.

|| незак. адкліка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адкліка́нне, -я, н. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пака́зваць, -аю, -еш, -ае; незак.; гл. паказаць.

Вачэй не паказваць куды (разм.) — не з’яўляцца дзе-н., у каго-н., не бываць.

Пальцам паказваць (тыкаць) на каго-што (разм.) — указваць на каго-н., хто праявіў сябе з адмоўнага боку; звяртаць увагу на што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

панастаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.

1. чаго. Паставіць вялікую колькасць чаго-н.; набудаваць многа чаго-н.

П. слупоў.

П. новых хат.

2. што. Нацэліць куды-н. усё, многае.

П. рэвальверы на каго-н.

3. што. Зрабіць стаячым усё, многае.

П. каўняры.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ру́чка¹, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Частка прадмета, за якую яго трымаюць або бяруцца рукой.

Р. дзвярэй.

Р. партфеля, малатка.

2. Пісьмовая прылада ў выглядзе палачкі, дзяржання, куды ўстаўляецца пяро, стрыжань.

Аўтаматычная р.

Шарыкавая р.

|| прым. ру́чачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)