Verbum

запусці́ць¹, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.

1. што і чым у каго-што. З размаху кінуць (разм.).

З. камень або каменем у сцяну.

2. што. Прывесці ў дзеянне, у рух, пачаць работу над чым-н.

З. матор.

З. новую мадэль у вытворчасць (пачаць масава вырабляць што-н.). З. сцэнарый у вытворчасць (пачаць працу над фільмам). З. змея (прымусіць узляцець). З. ракету.

3. што. Засунуць куды-н. унутр (разм.).

З. руку ў чыю-н. кішэню (таксама перан.: узяць чужое). З. кіпцюры ў што-н.

4. каго (што). Змясціць, упусціць куды-н. з пэўнай мэтай.

З. малькоў карпа ў сажалку.

|| незак. запуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. запуска́нне, -я, н. і за́пуск, -у, м. (да 2 знач.).

|| прым. запускны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).

а...¹ (а таксама аб..., аб’..., аба...), прыстаўка.

Абазначае:

1) пашырэнне дзеяння на ўсю паверхню прадмета, накіраванасць яго вакол або па краях прадмета: агарадзіць, агледзець, атынкаваць, ахапіць, акаваць, абпаліць, абабіць;

2) накіраванасць руху міма прадмета, абмінанне яго: абысці (лужыну), абагнуць;

3) ахоп дзеяннем многіх асоб, прадметаў, пашырэнне дзеяння на ўсе прадметы, на ўсіх асоб: абабегаць (усе хаты), адарыць, абдзяліць (падарункамі);

4) празмернасць якога-н. дзеяння: аб’есціся, абпаіць;

5) перавагу над кім-, чым-н. пры выкананні дзеяння: абагнаць, апярэдзіць;

6) наяўнасць недахопу, памылкі ў дзеянні: агаварыцца, абмовіцца;

7) забеспячэнне чым-н. у працэсе дзеяння: абвадніць, аснасціць, абдзернаваць;

8) ператварэнне ў каго-, што-н., станаўленне кім-н., наданне якіх-н. уласцівасцей, якасцей (у выніку дзеяння): ашчаслівіць, ажаніць, ажывіць;

9) дасягненне выніку дзеяння, стану: адзічэць, абрыдзець, апасці, асесці, ажывіцца, аблезці.

напо́мніць, -ню, -ніш, -ніць; зак.

1. аб кім-чым, пра каго-што і без дап. Прымусіць каго-н. успомніць.

Н. пра сябе.

Н. аб мінулым.

2. каго-што. Здацца падобным на каго-, што-н.; нагадаць.

Гэты чалавек напомніў сябра.

|| незак. напаміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. напаміна́нне, -я, н. (да 1 знач.) і напамі́нак, -нку, м. Падзякаваць за н.

нарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак.

1. каго (што). Даць жыццё каму-н., пусціць на свет.

Н. сына.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., што. Даць пачатак чаму-н., стварыць што-н., быць прычынай з’яўлення чаго-н.

Крыўда нарадзіла злосць.

◊

У чым маці нарадзіла (разм.) — зусім голы.

|| незак. нараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. нараджэ́нне, -я, н.

насы́паць, -плю, -плеш, -пле; насы́п; -паны; зак.

1. што і чаго. Сыплючы, пакрыць паверхню чаго-н.; нацерушыць, рассыпаць.

Н. пяску на дарожку.

2. што і чаго. Напоўніць што-н. чым-н. сыпкім.

Н. мех аўса.

3. што. Зрабіць, пабудаваць насып з якога-н. сыпкага матэрыялу.

Н. курган.

|| незак. насыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. насы́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

наткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. на што. Наскочыць на што-н. вострае.

Н. на сук.

2. на каго-што. Рухаючыся, нечакана сутыкнуцца з кім-, чым-н.

Н. на засаду.

3. перан., на што. Нечакана, выпадкова выявіць, знайсці што-н.

Н. на цікавую кніжку.

Н. на след.

|| незак. натыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

падкупі́ць, -куплю́, -ку́піш, -ку́піць; -ку́плены; зак.

1. каго (што). Схіліць на свой бок грашамі, падарункамі.

П. сведак.

2. перан., каго (што). Выклікаць чым-н. сімпатыю да сябе.

П. усіх сваёй шчырасцю.

3. што і чаго. Купіць дадаткова ў невялікай колькасці.

П. прыпраў для кансервавання.

|| незак. падкупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. по́дкуп, -у, м. (да 1 знач.).

пазакру́чваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Закруціць, завіць (валасы); замацаваць, завязаць усё, многае.

П. вусы.

П. дротам дачныя брамкі.

2. што. Абвязаць, абматаць чым-н. усё, многае.

П. бінтам пальцы.

3. каго-што. Загарнуць у што-н. усіх, многіх або ўсё, многае.

П. дзяцей у коўдры.

4. што. Круцячы, закрыць, завінціць усё, многае.

П. краны.

П. гайкі.

паі́ць, паю́, по́іш, по́іць; паі́; по́ены; незак., каго (што).

1. Даваць піць.

П. дзяцей.

П. і карміць сям’ю (мець на ўтрыманні, даваць пражытак).

2. Даваць піць спіртныя напіткі, частаваць чым-н. алкагольным.

Не ўздумайце яго п.: яму трэба сёння садзіцца за руль.

|| зак. напаі́ць, -паю́, -по́іш, -по́іць; -по́ены.

|| наз. пае́нне, -я, н. (да 1 знач.).

П. жывёлы.

палява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.

1. на каго, каго, за кім і без дап. Займацца паляваннем.

П. на ваўкоў.

Ён паляваў мядзведзя.

П. за перапёлкамі.

П. за варожым разведчыкам (перан.).

2. перан., за кім-чым або на што. Старацца раздабыць, атрымаць, украсці што-н. (разм.).

П. за рэдкай кнігай.

3. Знаходзіцца ў стане цечкі (пра жывёлу; спец.).