аўтарытэ́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які карыстаецца аўтарытэтам. Аўтарытэтны таварыш. Аўтарытэтны вучоны. // Які заслугоўвае давер’я. Аўтарытэтная крыніца. Аўтарытэтная камісія.
2. Які не дапускае пярэчанняў; уладны (пра тон, жэст, выгляд і пад.). Голас [касца] быў упэўнены, аўтарытэтны. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́рыка-драматы́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які спалучае элементы лірыкі і драмы (пра літаратурны твор). Лірыка-драматычная паэма.
2. У музыцы — пераходны паміж лірычным і драматычным (пра голас спевака, спявачкі). Лірыка-драматычны тэнар. Лірыка-драматычнае сапрана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакры́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Крычаць зрэдку, час ад часу. Ляскалі пугі, пакрыквалі фурманы, рыпелі і грукацелі колы. Хомчанка. Недзе ў гушчары пакрыкваў драч. Грахоўскі. // Камандаваць, распараджацца, павышаючы голас. Санітары безуважна пакрыквалі: — Дарогу, дарогу! Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перарабі́цца, ‑раблюся, ‑робішся, ‑робіцца; зак.
Разм.
1. Стаць іншым, змяніцца; перайначыцца. Чалавеку цяжка перарабіцца адразу. Чорны. Мароз неяк абмяк, голас з цвёрдага, густога баска ў млявы тэнар перарабіўся. Лобан.
2. Ператаміцца ў працэсе працы; перапрацавацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самапава́га, ‑і, ДМ ‑вазе, ж.
Павага да самога сябе, да сваёй асобы. Пісьменны [Янка Брыль] вельмі ахвотна, у поўны голас, у поўную сілу таленту раскрывае тую праўду жыцця, якая ўзнімае самапавагу чалавека. Гіст. бел. сав. літ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарва́цца, -рву́ся, -рве́шся, -рве́цца; -рвёмся, -рвяце́ся, -рву́цца; -рві́ся; зак. (разм.).
1. Вырвацца, зайсці далёка наперад у час атакі, наступлення.
2. перан. Не разлічыўшы сваіх сіл, магчымасцей, правоў, занадта далёка зайсці ў чым-н.
З. ў сваіх патрабаваннях.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абарвацца ўнутры чаго-н. (пра нітку).
Нітка зарвалася ў клубку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна спыніцца, абарвацца.
Голас зарваўся.
|| незак. зарыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́вень, пе́ўня, мн. пе́ўні, пе́ўняў, м.
1. Самец курыцы.
2. перан. Пра задзірыстага чалавека, забіяку (разм.).
◊
Да пеўняў (разм.) — да світання (праседзець).
Да пеўняў або з пеўнямі (разм.) — вельмі рана, на досвітку (устаць, падняцца).
Пусціць чырвонага пеўня (разм.) — учыніць пажар, падпаліць (у 2 знач.).
|| памянш. пе́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. пе́ўневы, -ая, -ае (да 1 знач.).
П. крык.
П. голас (таксама перан.; крыклівы, прарэзлівы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павы́сіць, -ы́шу, -ы́сіш, -ы́сіць; -ы́шаны; зак.
1. што. Зрабіць больш высокім (у 2, 3 і 6 знач.).
П. узровень вады.
П. тэмпературу.
П. прадукцыйнасць працы.
П. цэны.
2. што. Узмацніць, палепшыць, удасканаліць.
П. якасць прадукцыі.
П. культурны ўзровень.
3. каго (што) і у чым, па чым. Прызначыць на больш высокую пасаду.
П. па службе.
◊
Павысіць голас — пачаць гаварыць гучней, з раздражненнем.
|| незак. павыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. павышэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гру́бы, -ая, -ае.
1. Недастаткова культурны, недалікатны.
Грубыя паводзіны.
Грубае абыходжанне.
Груба (прысл.) адказаць.
2. Недастаткова апрацаваны, няўмела зроблены.
Грубая мэбля.
Грубая работа.
3. Прыблізны, не распрацаваны падрабязна.
Г. падлік.
Груба (прысл.) кажучы.
4. Які выходзіць за межы элементарных правіл.
Грубая памылка.
Грубае парушэнне законнасці.
5. Рэзкі, непрыемны на слых.
Г. голас.
○
Грубыя кармы — раслінныя кармы (сена, салома, мякіна і пад.) з адносна малой колькасцю пажыўных рэчываў.
|| наз. гру́басць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
такі́¹, -а́я, -о́е, займ.
1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.
Такая цёплая зіма ў нас упершыню.
Т. падручнік нам і патрэбны.
2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.
Ён т. прыгожы.
Т. звонкі голас.
3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.
Што я такое сказаў?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)