на глыбіні́ пяці́ ме́траў in éiner Tíefe von fünf Métern, fünf Méter tief;
у глыбіні́ стаго́ддзяў in gráuer Vórzeit;
◊
у глыбіні́ душы́ im tíefsten Ínnern;
з глыбіні́ душы́ aus tíefstem Hérzen;
глыбіня́ве́даў Gründlichkeit der Kénntnisse
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бага́жм. Gepäck n -s;
ручны́ бага́ж Hándgepäck n;
прыём багажу́ Gepäckannahme f -;
здаць рэ́чы ў бага́ж das Gepäck áufgeben*;
адпра́віць рэ́чы багажо́м das Gepäck ábfertigen;
ка́мера захава́ння багажу́ Gepäckaufbewahrung f -, -en;
2.перан.:
бага́ж ве́даў Kénntnisse pl, Wíssensschatz m -es;
тэарэты́чны бага́ж theorétisches Rüstzeug
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
if
[ɪf]
conj.
1) калі́, на вы́падак
Come if you can — Прыдзе́це, калі́ мо́жаце
2) калі́ б; каб
if only I’d known — Калі́ б я то́лькі ве́даў
3) ці
She doesn’t know if he is here — Яна́ ня ве́дае, ці ён тут
•
- as if
- As if you didn’t know!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
тэза́ўрус
(лац. thesaurus, ад гр. thesauros = скарб)
1) слоўнік, які найбольш поўна ахоплівае лексіку дадзенай мовы;
2) інф. поўны сістэматызаваны набор дадзеных аб якой-н. галіне ведаў, які дазваляе вылічальнай машыне або чалавеку арыентавацца ў гэтай галіне.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АНТРАПАЛАГІ́ЗМ,
метадалагічная канцэпцыя тлумачэння сусвету, прыроды, грамадства і мыслення праз паняцце «чалавек» як асн. светапоглядную катэгорыю. Пры гэтым чалавек уяўляецца пераважна як з’ява прыроды, г.зн. натуралістычна.
Мае псіхічныя і гнасеалагічныя высновы. У старажытнасці пры адсутнасці дастатковых ведаў у чалавека была псіхічная патрэба пераадолець сваю адчужанасць і залежнасць ад рэальнасці ачалавечваннем гэтай рэальнасці, «насяляючы» яе чалавекападобнымі фантомамі (багамі, духамі і інш.). З пашырэннем ведаў усталявалася сцвярджэнне, што чалавек як вышэйшая істота на лесвіцы эвалюцыі — «мера ўсіх рэчаў». Адсюль і навакольны свет, адлюстраваны ў думках чалавека, можа ўспрымацца як уласнае тварэнне (суб’ектыўны ідэалізм). Вытлумачэнне суб’ектам аб’екта па аналогіі з самім сабой — самы просты і даступны спосаб у пазнанні. Старажытным мадэльным вытокам антрапалагізму быў антрапамарфізм.
Сутнасць антрапаморфных фантомаў думкі адным з першых асэнсаваў стараж.-грэч. філосаф Ксенафан (вобразы багоў людзі лепяць з сябе). Найб. вядомыя прадстаўнікі матэрыяліст. антрапалагізму — К.Гельвецый, Л.Феербах, М.Г.Чарнышэўскі, ідэалістычнага — Ф.Ніцшэ, В.Дзільтэй, Г.Зімель, М.Шэлер. Як метадалаг. прынцып антрапалагізму пашыраны ў філасофіі, сацыялогіі (гл.Антрапасацыягенез), этыцы, эстэтыцы і інш. Марксізм адмаўляў навуковасць антрапалагізму, ажыццяўляў сацыяліст. канструяванне грамадства без усебаковага ўліку асаблівасцяў чалавека, што прывяло да краху яго сац.-паліт. дактрыны.
Літ.:
Чернышевский Н.Г. Антропологический принцип в философии // Чернышевский Н.Г. Избр. филос. соч. М., 1951. Т. 3;
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мудраге́лісты, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Цяжкі, для разумення, выканання; складаны. Мудрагелістая задача. □ Косцік ужо ведаў, што настаўнік любіць гадаваць мудрагелістыя пытанні.С. Александровіч.
2. Замыславаты, вычварны. Хлопцы заўважылі там [у мяшку] тоўсты пэндзаль, нейкія гумавыя валікі з мудрагелістымі ўзорамі, выразанымі на іх.Нядзведскі.Сівы мох густа абляпіў .. ствалы дрэў, мудрагелістымі карункамі звісае з галін.Кандрусевіч.Міма, выпісваючы мудрагелістыя васьмёркі, з грукатам пралятае на мотаролеры суседскі хлопец.Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навуча́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. навучаць — навучыць (у 1 знач.). // Прывіццё якіх‑н. ведаў, навыкаў. Працэс навучання. Політэхнічнае навучанне.
2.Разм. Парада павучальнага характару. — Ты можа б кінуў ужо чытаць мне свае навучанні?.. — гнеўна кінула.. [Лена] вачамі на брата і выйшла.Лынькоў.[Крысціна] цвёрда памятала матчына навучанне.Васілевіч.
•••
Вочнае навучанне — навучанне з пастаянным наведваннем заняткаў (у адрозненне ад завочнага).
Ланкастэрская сістэма навучаннягл. сістэма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Сцерагчы некаторы час. Прасцерагчы статак усё лета.
2. Сцерагучы каго‑, што‑н., празяваць, упусціць.
3. Перасцерагчы, папярэдзіць. [Войцік:] — Ці ж я ад цябе хаваў, у якіх мы адносінах з Луцкевічам? Ці ж ты не ведаў, што мы здаўна з ім на нажах? І як я не напомніў табе аб гэтым, чаму не прасцярог?Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паслане́ц, ‑нца, м.
Той, хто пасланы куды‑н. для выканання якіх‑н. даручэнняў. У штаб часта заходзілі пасланцы ад партызанскіх брыгад і атрадаў.Шчарбатаў.У тую ж ноч прыйшоў пасланец з пушчы, і .. [Алімпа] пайшла з ім.Сабаленка./уперан.ужыв.Я ўбачыў.. [Стасю], і мне здалося, што яна — пасланец лёсу. Я ж яе ведаў...Навуменка.Не чайкі — галубы, Пасланцы міру, Ляцяць над нашым мірным караблём.Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ленава́цца, лянуюся, лянуешся, лянуецца; незак., зінф. і без дап.
Адчуваць ленасць, ляніва адносіцца да чаго‑н. — Ты ж і крок лішні лянуешся зрабіць, каб да мяне на двор заглянуць! — папракаю я суседа.Кавалёў.Але Янот — ну што ты зробіш з ім! — Да той работы і не дакранаўся. І не таму, што ведаў ён не меў Ці працаваць не ўмеў, А проста ленаваўся.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)