віктымало́гія
(ад лац. victima = ахвяра + -логія)
галіна крыміналогіі, якая вывучае псіхалагічныя і маральныя асаблівасці асобы — ахвяры злачынства і любыя формы праяўлення грамадскай паталогіі, у выніку якіх прычыняецца шкода асобе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зо́ндэрбунд
(ням. Sonderbund = асобы саюз)
палітычны саюз сямі кансерватыўна-каталіцкіх швейцарскіх кантонаў у 1845—1848 гг., які супрацьстаяў імкненню пратэстанцкіх кантонаў да цэнтралізацыі і правядзення ліберальных рэформ (параўн. зібербунд).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
неафрэйды́зм
(ад неа- + фрэйдызм)
кірунак у сучаснай філасофіі і псіхалогіі, які заснаваны на вучэнні З. Фрэйда, але ў адрозненне ад біялагізму апошняга ўлічвае ролю сацыяльнага асяроддзя ў фарміраванні асобы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хруста́ль
(гр. krystallos = крышталь)
шкло высокай якасці, якое мае асобы бляск і здольнасць моцна праламляць святло, а таксама вырабы з такога шкла;
горны х. — бясколерны празрысты мінерал, від кварцу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эргаты́ў
(ад гр. ergates = дзеючая асоба)
лінгв. склон дзеючай асобы ў мовах (тыпу грузінскай), якія адрозніваюць склон дзеяча (суб’екта пераходнага дзеяслова) і недзеяча (аб’екта пераходнага дзеяслова і суб’екта непераходнага).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БА́ЗАВАЯ АДУКА́ЦЫЯ,
неабходны ўзровень агульнаадук. падрыхтоўкі, які прадугледжвае рознабаковае развіццё і каштоўнасна-этычную арыентацыю асобы, фарміраванне агульнакультурнай асновы яе далейшай адукацыі, грамадзянскага і прафес. станаўлення. У адпаведнасці з Законам «Аб адукацыі у Рэспубліцы Беларусь» (1991) базавая адукацыя вызначаецца сістэмай дзярж. стандартаў адукацыі (акрэсліваюць патрабаванні да ўзроўню падрыхтоўкі выпускнікоў школы). Дзяржава гарантуе атрыманне бясплатнай агульнай адукацыі ў асн. (базавай 9-гадовай) школе ў межах гэтых стандартаў.
т. 2, с. 218
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАКУМЕ́НТ
(ад лац. documentum сведчанне, доказ),
1) дзелавая папера, што юрыдычна пацвярджае які-н. факт (напр., нараджэнне, узяцце шлюбу) ці права на што-н. (напр., дыплом, завяшчанне).
2) Афіц. пасведчанне асобы (напр., пашпарт).
3) Пісьмовыя помнікі пра гіст. падзеі.
4) Матэрыяльны носьбіт (папера, кіна- і фотаплёнка, магн. стужка і інш.) з запісанай на ім інфармацыяй, прызначанай для захоўвання і перадачы ў часе і прасторы.
т. 6, с. 14
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІ́ЦЕБСКАЯ ФЕ́ЛЬЧАРСКАЯ ШКО́ЛА.
Існавала ў Віцебску ў 1872—79 пры бальніцы Прыказа грамадскай апекі. Была ў значнай ступені агульнаадук. навуч. установай. Прымаліся асобы, якія ўмелі чытаць і пісаць. Выкладаліся рус. і лац. мовы, арыфметыка, са спец. Дысцыплін — догляд хворых, кровапусканне, воспапрышчэпліванне, кастапраўства, рэанімацыя, анатаміраванне, выдаленне зубоў і інш. Тэрмін навучання 4 гады. Першы набор адбыўся на пач. 1872, першы выпуск — у 1875 (6 чал.). Закрыта пасля 1879.
т. 4, с. 225
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
напе́рад, прысл. і прыназ. з Д.
1. прысл. У напрамку перад сабой; у напрамку руху.
Зрабіць крок н.
Глядзець н.
2. перан. У будучыню.
Жыццё кліча нас н.
3. прысл. Раней часу, раней за што-н. іншае (разм.).
Пахваліцца н.
4. прысл. Раней вызначанага тэрміну, авансам.
Узяць плату н.
5. у знач. выкл. Ужыв. як каманда рухацца ў напрамку перад сабой. «Н.!» — скамандаваў камбат.
6. прыназ. з Д. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на лінію руху якіх ці ў напрамку перад якімі хто-, што-н. выходзіць, выбягае і пад.
Забегчы н. каму-небудзь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сало́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Памяшканне для дэманстрацыі тавараў і пад., а таксама крама для продажу прадметаў гандлю, мастацкіх вырабаў і твораў мастацтва або атэлье, цырульня і пад., дзе заказы выконваюцца па-майстэрску.
Мастацкі с.
С. жаночага адзення.
С.-цырульня.
2. Парадная гасціная або зала для прыёму гасцей у багатым доме (уст.), а таксама агульная гасціная ў атэлі, гасцініцы.
3. Літаратурны або грамадска-палітычны гурток з вядомых асоб арыстакратычнага асяроддзя, якія збіраліся ў доме якой-н. прыватнай асобы (уст.).
4. Унутранае памяшканне аўтобуса, самалёта, цеплахода для пасажыраў, а таксама зала для чакання ў цырульні, атэлье і пад.
|| прым. сало́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)