faks, ~u
м.
1. факс (прылада);
przesyłać dane ~em — перасылаць даныя факсам;
2. факс (паведамленне);
przyszedł faks — прыйшоў факс
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
верацяно́, ‑а; мн. верацёны, ‑цён; н.
1. Прылада для ручнога прадзення ў выглядзе круглай драўлянай палачкі з завостранымі канцамі, патоўшчанай унізе. Гаворыць старая кабета павольна — скрыпучым голасам, слініць нітку, круціць сухімі пальцамі верацяно. Чорны. // Асноўная частка прадзільных машын, прызначаная для навівання нітак. Прадзільнае верацяно.
2. Шпень, які з’яўляецца воссю вярчэння частак якіх‑н. механізмаў; вал.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўка́ч, ‑а, м.
1. Прылада ў выглядзе качалкі з патоўшчаным круглым канцом, якой таўкуць што‑н. Маладзіцы стаялі адна насупраць другой з таўкачамі і заложна таўклі куццю. Колас.
2. перан. Разм. зневаж. Пра някемлівага чалавека. — Ён жа табе кветкі носіць, гэты лысы таўкач, — чуўся сярдзіты хлапечы голас. Навуменка.
•••
Ні млён ні таўкач гл. млён.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Éinrichtung
f -, -en
1) прыла́да, механі́зм, абсталява́нне (тс. кватэры)
2) падрыхто́ўка, арганіза́цыя (дзеянне)
3) устано́ва
4) мед. выпраўле́нне (вывіху)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
гаро́та
(ісп. garrote, ад garra = лапа, кіпцюр)
прылада катавання ў сярэдневяковай Іспаніі і Партугаліі ў выглядзе абруча, які надзяваўся на шыю і сцягваўся вінтом.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
камерто́н
(ням. Kammerton)
прылада ў выглядзе стальной вілкі з двума зубцамі, які пры ўдары дае гук пэўнай вышыні, умоўны тон для настройкі музычных інструментаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ма́тушка ’пападдзя’ (ТСБМ, Шат., Касп., Бяльк.; драг., КЭС). Укр. ма́тушка ’тс’, ’начальніца манастыра’. З рус. ма́тушка ’тс’.
Мату́шка 1 ’маток нітак’ (Касп.; гродз., лудз., брасл., Сл. ПЗБ). Рус. мотушка ’тс’, ’катушка з ніткамі’. Бел.-рус. ізалекса. Да мата́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 72.
Мату́шка 2 ’матавала, прылада, на якую матаюць ніткі’ (воран., Шатал., жлоб., Мат. Гом., Сл. ПЗБ), ’прылада, на якую разматваюць ніткі з маткоў’ (навагр., Сцяшк. Сл.), рус. кастр., калін., маск., горкаўск. мотушка ’тс’, мату́шачка, мату́шычка ’нізка (грыбоў)’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Рус. арханг. матушка ’звязка абаранкаў дамашняга прыгатавання’. Бел.-рус. ізалекса. Да мата́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагатка 1 ’перашкода ў выглядзе накрыж збітых калоў’, ’драўляная развіліна з гумкай’, ’палка з развілінай для падтрымання якіх-небудзь прадметаў; рагаціна’ (ТСБМ, в.-дзв., Сл. ПЗБ), рога́тка ’прылада для вымярэння даўжыні’, ’рагаціна, з якой хадзілі на мядзведзя’ (ТС). Ад рог 1 (гл.). Перанос назвы адбыўся паводле падабенства прадмета да рагоў жывёлы.
Рага́тка 2 ’прылада для лоўлі рыбы’ (гарад., Сл. ПЗБ). Ад рог 1 (гл.), метафарычны перанос назвы па форме прылады.
Рага́тка 3 ’рыба колюшка, Gasterosteus aculeatus’ (гарад., Сл. ПЗБ), рага́ткі ’дробная рыба’ (Сцяшк. Сл.), рус. рога́тка ’колюшка’. Назва матываваў наяўнасцю вострых і моцных калючак на хрыбце рыбы. Ад рог 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даро́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. гл. дарога.
Лясная д.
2. Прызначаная для хадзьбы вузкая дарога ў садах, парках і пад.
Пасыпаць дарожкі пяском.
3. У спартыўных збудаваннях, на аэрадромах: спецыяльна абсталяваная дыстанцыя (для бегу, плавання, узлёту).
Бегавая д.
Водная д.
Узлётная д.
4. Вузкі доўгі дыван, а таксама вузкі доўгі абрус.
Паслаць дывановую дарожку.
Карункавая д.
5. Рыбалоўная прылада ў выглядзе доўгага шнура з кручком і прынадай на канцы.
Злавіў шчупака на дарожку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вага́, -і́, ДМ вазе́, мн. ва́гі і (з ліч. 2, 3, 4) вагі́, ва́гаў, ж.
1. толькі адз. Цяжар каго-, чаго-н., які вызначаецца ўзважваннем.
Вызначыць вагу тавару.
Вагой у дваццаць кілаграмаў.
Меры вагі.
Барэц цяжкай вагі.
2. толькі адз., перан. Уплыў, аўтарытэт, значэнне.
Мець вагу ў калектыве.
3. Прылада для ўзважвання чаго-н.
Аўтаматычныя вагі.
◊
На вагу золата — вельмі дорага.
|| прым. вагавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Вагавыя катэгорыі барцоў.
В. збор.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)