◎ Наспаты́чку ’насустрач’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да спаткаць ’сустрэць’ хутчэй за ўсё па прадуктыўнай словаўтваральнай мадэлі, характэрнай для прыслоўяў, параўн. нараспашку, навыцяжку і пад., паколькі цяжка дапусціць прамежкавую ступень у выглядзе назоўніка спатычка ’спатканне’, хаця тэарэтычна яна здаецца натуральнай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Consuetudo est altera natura (Cicero)
Звычка ‒ другая натура.
Привычка ‒ вторая натура.
бел. Сабака, калі звыкне па вокнах лазіць, пакуль здохне ‒ не перастане. Ад прывычкі, як ад хваробы, цяжка пазбавіцца. Гарбатага магіла спраміць. Да чаго бык прывык, па тым і рыкае. Ніхто нікому ў гусце не ўказчык: адзін любіць гарбуз, другі ‒ свіны храпічык.
рус. Привычка ‒ вторая натура. Привычка не рукавичка, не повесишь на спичку. В чём смолоду привычка, под старость неволя. Привыкнет собака за возом бежать, побежит и за санями. Трясёт козёл бороду, так привык смолоду.
фр. L’habitude est une seconde nature (Привычка ‒ вторая натура).
англ. Habit is second nature (Привычка ‒ вторая натура).
нем. Gewohnheit ist andere Natur (Привычка ‒ вторая натура).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
мо́ра ср., прям., перен. мо́ре;
вы́йсці ў м. — вы́йти в мо́ре;
залаці́стае м. пшані́цы — золоти́стое мо́ре пшени́цы;
○ адкры́тае м. — откры́тое мо́ре;
закры́тае м. — закры́тое мо́ре;
◊ м. слёз — мо́ре слёз;
жыццёвае м. — жите́йское мо́ре;
ка́пля ў мо́ры — ка́пля в мо́ре;
м. па кале́на — мо́ре по коле́но;
чака́ць каля́ м. паго́ды — ждать у мо́ря пого́ды;
са дна м. даста́ць — со дна мо́ря доста́ть;
м. крыві́ — мо́ре кро́ви;
за ~рам, за мара́мі — уст. за мо́рем, за моря́ми;
разліўно́е м. — разлива́нное мо́ре;
на то́е і шчупа́к у мо́ры, каб кара́сь не драма́ў — посл. на то и щу́ка в мо́ре, чтоб кара́сь не дрема́л;
за мо́рам цяля́ — паўрубля́, ды сто пераво́зу — посл. за́ морем телу́шка — полу́шка, да рубль перево́зу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
згалада́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Нацярпецца голаду; знясіліцца ад працяглага недаядання. — Згаладаўся... Сілы зусім мала. Вы ўжо не крыўдуйце, што аб’еў вас тут. Каліна. // Прагаладацца. — Ты ж згаладаўся ў дарозе. Хадзем на кухню. Савіцкі.
2. перан.; па чым. Доўга не маючы чаго‑н., адчуць вострую неабходнасць у гэтым. За хараство, ды вось за гэту цёплую ўсмешку і ўзяў Юзік Зосю. Згаладаўся ён у панурай суровай сям’і па ласкавым слове ды прыветнай усмешцы. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
целяпа́цца, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Матляцца, будучы слаба прымацаваным або прымацаваным за адзін канец. Расшпілілася і целяпалася ззаду пражка ад камізэлькі. Скрыган. Трэцяя [жанчына] несла за плячыма мяшочак, які пры бегу целяпаўся і біў па спіне. Мележ.
2. Звісаць, шчыльна не прылягаючы (пра адзенне). Стракаты пінжак целяпаўся на вузкіх плячах. Хомчанка. Адна калошка ў штоніках у хлопчыка падкасана да калена, а другая, што целяпалася па назе, была мокрая і ў жоўтым пяску. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяга́ць несов.
1. в разн. знач. таска́ть; (тянуть рывками — ещё) дёргать;
ц. бярве́нні — таска́ть брёвна;
ц. ваду́ са сту́дні — таска́ть во́ду из коло́дца;
ліса́ курэ́й цяга́е — лиса́ кур таска́ет;
пя́ты сезо́н паліто́ цягае́ — прост. пя́тый сезо́н пальто́ таска́ет;
ц. за валасы́ — таска́ть (дёргать) за во́лосы;
ц. па суда́х — таска́ть по суда́м;
2. (по земле) волочи́ть;
дзяўчы́нка цяга́е ху́стку па зямлі́ — де́вочка воло́чит плато́к по земле́;
◊ ледзь ногі ц. — едва́ (е́ле) но́ги волочи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
засялі́цца, ‑сялюся, ‑селішся, ‑селіцца; зак.
Стаць заселеным. Я марыў, што пройдзе багата год і горад так заселіцца, што дойдзе па шашы аж да сяла, якое за дзве вярсты ад нас. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запаі́ць, ‑паю, ‑поіш, ‑поіць; зак., каго.
1. Залішне напаіць; абпаіць. Запаіць цяля.
2. Задобрыць, частуючы гарэлкай. Запаіў [Езуп Юрканс] суддзю і забраў [зямлю ўдавы Марцініхі], як быццам за даўгі, а жанчыну пусціў жабраваць па свеце. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́йкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Вымаўляць, выкрыкваць «ай» ад болю, жалю, здзіўлення і пад. Халуста пачаў бегаць па млыне, хапацца рукамі за галаву, вохкаць, айкаць, стагнаць, стукаць кулакамі ў грудзі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
да́тчык, ‑а, м.
Прыстасаванне ў аўтаматычнай або тэлемеханічнай канструкцыі, якое прымае, пераўтварае і перадае інфармацыю кантрольна-вымяральнаму ці каманднаму прыбору. Цеплавыя датчыкі паведамілі, што за бартом плюс шэсцьдзесят па Цэльсію. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)