сінго́нія
(ад гр. syn = разам + -гонія)
група відаў сіметрыі, да якой належаць крышталі з адным або некалькімі падобнымі элементамі сіметрыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Мі́ра ’пахучы алей, які ўжываецца ў хрысціянскіх абрадах’ (ТСБМ), мірава́ць, мірава́ньне ’памазанне мірам’ (Шат.), адным мі́рам мірованы (Ян.), ст.-бел. миро, мюро са ст.-рус., ст.-слав. мрѷо, якое са ст.-грэч. μύρον ’міра, памазанне, націранне’ (Фасмер, 2, 626; Булыка, БЛ, 9, 27).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нагном ’нахіліўшы пасудзіну’ (піць) (Сл. ПЗБ, дзярж., З нар. сл., Нар. сл.), ’адным глытком, не адпачываючы, піць’ (беласт., Ніва, 22 красавіка 1979 г.), ’з бутэлькі, з гладыша, без шклянкі (піць)’ (бяроз., КЭС). Да нагнуць ’нахіліць’, параўн. больш архаічную форму нагбом (набгом) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расахаві́лы ’драўляныя вілы, акаваныя жалезам’ (валож., ЛА, 2), рассахаві́лы ’драўляныя вілы на два зубы’ (Жд. 3). Відаць, кантамінацыя расо́ха (гл.) і ві́лы, параўн. сахаві́лы ’тс’ (гл.). Цікавы выпадак спалучэння ў адным слове праславянскіх сінонімаў рознага паходжання, параўн. Мартынаў, Балто-слав.-итал. изогл., 35.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туршкане́нна ‘хутка’ (Мат. Гом.). Няясна, відаць, выводзіцца з *туршком (гл. турхаць), аналагічна да штуршком ‘адным рухам’ (штуршок, ад штурхаць, гл.) з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. страшэ́нна. Аднак незвычайнае спалучэнне зычных сведчыць пра магчымы балцкі ўплыў, параўн. літ. tùrškinti ‘рваць, драць’, turškineti ‘плюхаць’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
суди́ться
1. (вести тяжбу) судзі́цца;
всю жизнь суди́лся то с одни́м, то с други́м усе жыццё судзі́ўся то з адны́м, то з другі́м;
2. страд. судзі́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазбіра́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Сабрацца ў адным месцы — пра ўсіх, многіх. Да вагона пазбіраліся людзі. Лынькоў. Прыгадала пра былое, І здалося ёй тады, — Быццам зноў усёй сям’ёю Пазбіраліся сюды. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падбо́рка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падабраць (у 1, 5 знач.).
2. Спец. Шэраг артыкулаў, заметак, аб’яднаных адной тэмай і надрукаваных пад адным загалоўкам. Падборка на сельскагаспадарчую тэму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыслепава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Падслепаваты. На гэты момант пад стол трапіў і наш прыслепаваты стары кот. Сабаленка. Вокны ў .. [хатцы] таксама былі маленькія, прыслепаватыя, і шыба ў адным з іх заткнёна анучаю. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
астыгматы́зм, ‑у, м.
Спец. Недахоп аптычнай сістэмы або праламляльнай здольнасці вока, які заключаецца ў тым, што прамені, выйшаўшы з аднаго пункта, не збіраюцца зноў у адным фокусе і адбітак (адлюстраванне) атрымліваецца расплывістым.
[Ад грэч. «а» — не і stigme — пункт, метка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)