◎ Няту́біц ’пералёт мнагалісты, Anthyllis polyphylla W. et К.’ (гродз., Кіс.). Відаць, аднаго паходжання з ніту́біч (гл.); магчыма, «зашыфраваная» назва тыпу польск. toieść ’Ninceto- xicum’. toieść wielki ’Lysimachia’: не‑ту‑быць?, параўн. тубылец і пад. Будзішэўска (SOr, 39, 3–4, 273) ідэнтыфікуе з nietupicz ’тс’ (Федар.), які, паводле Федароўскага, асвячаюць на спаса і «ў час навальніцы кідаюць у спецыяльна распалены агонь» з мэтай засцерагчыся ад маланкі, што дае падставы выводзіць з не тупаць ’не стукаць (пра пярун)’ альбо са спалучэння *не ту(т) біць ’не сюды біць’ (засцерагальная формула). Гл. наступае слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пераго́раць ’перагараваць’ (лях., Сл. ПЗБ), ’агораць, справіцца з чым-небудзь’ (Нар. Гом.) трэба разглядаць разам з аго́раць ’што-небудзь зрабіць, набыць з цяжкасцю’, горны ’гаротны, сумны’ (БРС), якія да прасл. *gorati: серб.-харв. пре́гор ’перажыванне, гора, смутак, журба’, ’забыццё журбы’; чэш. horati ’гарэць’, ст.-польск. gorać ’палаць, палымнець’, польск. gora ’агонь на пашы, які распальваюць пастухі’, рус. гора́ть ’знішчацца агнём’. Форма *gorati — даволі старая ступень вакалізму кораня побач з *gorěti і *‑garati, параўн. літ. garúoti ’выпарвацца; моцна жадаць’ побач з літ. gorúoti ’моцна жадаць; працаваць да поту’ (Трубачоў, Эт. сл., 7, 31).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пяке́льны (пякѣльный) ’звязаны з пеклам; страшны, страшэнны, жахлівы, нясцерпны’ (Нас., Шымк. Собр., Гарэц., Шат.): пяке́льны аго́нь (лаг., Сл. ПЗБ), сюды ж пяке́льнік ’чорт у пекле’ (Нік., Няч.), ’кат’ (Нас.), ’той, хто выконвае цяжкую працу’ (брасл., Сл. ПЗБ), пяке́льніца ’жанчына, што выконвае цяжкую працу; кепскае жыццё, пекла’ (брасл., Сл. ПЗБ; Сцяц.), ’халадэча’ (мядз., Жыв. сл.). Запазычана з польск. piekielny ’пякельны, страшэнны’, гл. Цвяткоў, Запіскі, 2, 71 (мяккі к перад ъ, “які праясніўся”, параўн. *pьkъlъ, гл. пекла). Параўн. польск. piekielnik (1471, < ст.-чэш. pekelník), piekielnica (1564), гл. Банькоўскі, 2, 549.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ча́сты

1. häufig, óftmalig; wiederhólt (паўторны);

2. (густы) dicht;

ча́сты грэ́бень ein díchter [féiner] Kamm; Stáubkamm m -(e)s, -kämme;

ча́сты лес díchter Wald;

3. (хуткі) schnell;

ча́сты аго́нь вайск Schnéllfeuer n -s;

ча́сты пульс мед beschléunigter [schnéller] Puls

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

зали́ть сов., в разн. знач. залі́ць, мног. пазаліва́ць;

зали́ть ска́терть залі́ць абру́с;

зали́ть гало́ши залі́ць гало́шы;

зали́ть бензи́н залі́ць бензі́н;

зали́ть ого́нь залі́ць аго́нь;

зали́ть подва́л залі́ць падва́л;

◊

зали́ть го́ре залі́ць го́ра;

зали́ть глаза́ залі́ць во́чы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

devour

[dɪˈvaʊr]

v.

1) пра́гна е́сьці; зьяда́ць; жэ́рці (пра жывёліну), пажыра́ць

2) зьнішча́ць (пра аго́нь, пажа́р)

3) глыта́ць, праглына́ць

to devour novel after novel — паглына́ць рама́н за рама́нам

He devoured every word — Ён пра́гна лаві́ў ко́жнае сло́ва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

bank​4 [bæŋk] v.

1. нава́льваць, зграба́ць у ку́чы;

bank snow зграба́ць снег у ку́чы

2. акружа́ць ва́лам, рабі́ць на́сып

3. рабі́ць віра́ж (пра самалёт)

bank on [ˌbæŋkˈɒn] phr. v. разлі́чваць (на каго-н.), спадзява́цца;

I am banking on you to help me. Я спадзяюся на вашу дапамогу.

bank up [ˌbæŋkˈʌp] phr. v. падтры́мліваць аго́нь

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

płomień

płomie|ń

м. полымя; агонь;

miotacz ~ni вайск. агнямёт;

stanąć w ~niach — а) успалыхнуць; шугнуць, загарэцца;

перан. зарумяніцца, пачырванець;

morze ~ni — мора агню (полымя)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

зліза́ць, зліжу, зліжаш, зліжа; зак., каго-што.

1. Зняць што‑н. з якой‑н. паверхні, праводзячы па ёй языком. Злізаць сняжынку з губ. // З’есці што‑н., падбіраючы языком. Злізаць смятану. Злізаць масла з хлеба.

2. перан. Разм. Знішчыць, паглынуць (пра агонь, ваду і пад.). Ранішняя зара заняла ўвесь усход і злізала зоры. Чарнышэвіч. Ад бомбы полымя злізала Усё драўляная ў млыне. Астрэйка.

•••

Як карова языком злізала гл. карова.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змо́га, ‑і, ДМ змозе, ж.

1. Здольнасць рабіць што‑н.; сіла, магчымасць. Наколькі хопіць сілы ў мяне, змогі, наколькі хопіць дзён жыцця майго, — мы пойдзем хваляй, палкай, як агонь, ад перамогі і да перамогі. Дубоўка. Хоць пацяжэлі рукі, цела, ногі, І ўжо ўзняцца мы не мелі змогі, А вочы пільна паглядалі ў далеч. А. Астапенка.

2. Моцная стомленасць, поўнае бяссілле. Балелі рукі, млелі ногі, Старыя падалі ад змогі. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)