Verbum

анлайнавы слоўнік

*Талабе́нь, толобе́нь — слова з няяснай семантыкай у традыцыйнай формуле сватання: Надобе́нь толобе́нь? а як недоўбе́нь, то я дале подоўбень (ТС). Відаць, метафарычная назва асобы з суф. ‑ень ад толуб ’фігура, тулава; аснова лапця’ (гл. тулаб), параўн. укр. то́лоб ’кадаўб’. Меркаванне Коваля (Бел. эрот. фольклор, 119) пра трансфармацыю зыходнага таўка́ч у якасці эўфемізма не пераконвае. Магчыма, “звонкі” варыянт ад талапень ’някемлівы чалавек, ёлупень’ (гл.). Гл. і наступнае слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Та́машні ’які знаходзіцца там; тамтэйшы’ (ТСБМ), та́мошні ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), та́мошны ’тс’ (Вруб.), та́машнік (та́мъшнік) ’чалавек стуль, адтуль’ (мёрск., Нар. сл.), ст.-бел. тамошний ’тамашні’ (1480 г., КГС). Укр. та́мо́шний ’тамашні’, рус. та́мошний ’тс’. Ад там (гл.), як леташні, сённяшні і пад. Ст.-бел. тамечный, тамочный ’тамашні’ (1501 г.) разглядаецца як запазычанне са ст.-польск. tameczny ’тс’, утворанага па падобнай схеме (Булыка, Лекс. запазыч., 195).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тру́ша ‘няўдалы чалавек’ (воран., Сл. рэг. лекс.). Няясна. Магчыма, утворана пры дапамозе суф. ‑ша ад дзеяслова, блізкага да літ. trū́kti ‘не хапаць (некаму нечага)’, ‘трэскацца, разрывацца’.

Труша ‘псіна’: сабака трушой смярдзіць (воран., Сл. ПЗБ), ‘гніль, цвіль, падла’ (там жа). Грынавяцкене (там жа, 5, 134) выводзіць з дыял. літ. trušà < trąšà ‘гніль’, ‘гной, угнаенне’, параўн. таксама літ. trũnys ‘гніль’, trèšti ‘гнісці’. Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 149), сумніўны балтызм.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ге́ній

(лац. genius)

1) звышнатуральная істота ў рымскай міфалогіі, якая быццам ахоўвае чалавека на працягу ўсяго жыцця; пазней — наогул добры або злы дух;

добры г. — той, хто аказвае на каго-н. дабратворны ўплыў;

злы г. — той, хто прыносіць каму-н. зло;

2) чалавек, якому ўласціва найвышэйшая ступень творчай даравітасці, таленавітасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дыплама́т

(фр. diplomate, ад гр. diploma = літар. ліст, складзены ўдвая)

1) службовая асоба, упаўнаважаная ўрадам для афіцыйных зносін з прадстаўнікамі замежных дзяржаў;

2) перан. чалавек, які дабіваецца сваёй мэты тонкімі і ўмелымі адносінамі з людзьмі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ста́лы

1. (о человеке) взро́слый; (о возрасте) зре́лый; соли́дный;

2. (не легкомысленный) соли́дный, степе́нный, основа́тельный;

ён чалаве́к с. — он челове́к соли́дный (степе́нный, основа́тельный);

3. (неизменный) постоя́нный;

~лае ме́сца рабо́ты — постоя́нное ме́сто рабо́ты;

4. (рассчитанный на долгий срок) постоя́нный;

с. раскла́д — постоя́нное расписа́ние;

5. основа́тельно обду́манный; зре́лый;

~лае рашэ́нне — зре́лое реше́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

man

[mæn]

n., pl. men

1) мужчы́на -ы m.

2) чалаве́к -а m.; асо́ба f.

3) прыслу́жнік -а, слуга́-і́, рабо́тнік -а m.

а) муж -а m.

Man and wife — Муж і жо́нка

б) пакло́ньнік, залётнік -а m.

5) му́жны чалаве́к

6) informal чалаве́ча!

Read it, man! — Прачыта́й гэ́та, чалаве́ча!

v.t.

1) укамплекто́ўваць асабо́вым скла́дам; займа́ць людзьмі́, садзі́ць людзе́й

2) to man the guns — абслуго́ўваць гарма́ты

3) мужа́цца; браць сябе́ ў ру́кі

4) прыруча́ць

•

- act the man

- be one’s own man

- men

- to a man

- as one man

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ancient

[ˈeɪnʃənt]

adj.

1) стараве́чны, старажы́тны

ancient history — старажы́тная гісто́рыя

ancient times — старада́ўнасьць f.

2) старада́ўны

an ancient temple — старада́ўная сьвяты́ня

3) ве́льмі стары́

an ancient city — ве́льмі старо́е ме́ста

4) старамо́дны

ве́льмі стары́ чалаве́к, галава́ ро́ду; заснава́льнік ро́ду

•

- the ancients

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

brave

[breɪv]

adj. braver, -est

1) адва́жны, му́жны

brave knights — адва́жныя ры́цары

2) пы́шны, велікапы́шны

3) Archaic даскана́лы, перадавы́

brave new world — даскана́лы но́вы сьвет

1) адва́жны чалаве́к

2) індыя́нскі вая́ка

v.t.

1) бясстра́шна сустрака́ць (небясьпе́ку), не бая́цца

2) супрацьстая́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

jerk

[dʒɜ:rk]

1) рапто́ўны штуршо́к або́ зрух зь ме́сца

2) су́таргавае пато́ргваньне му́скула

3) Sl. абмежава́ны, недалёкі чалаве́к, дурань -ня m.

v.t.

1) рэ́зка выхо́пваць

2) рэ́зкім ру́хам пака́зваць на што, то́ргаць

3) адры́віста гавары́ць

v.i.

ру́хацца рэ́зкімі штуршка́мі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)