шальмава́нне, ‑я, н.
1. Разм. Дзеянне паводле дзеясл. шальмаваць (у 1, 2 знач.).
2. Гіст. Від ганебнага публічнага пакарання ў Расіі 18 ст. для дваран, асуджаных на смяротную кару або вечную ссылку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шаргаце́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. шаргацець, а таксама гукі гэтага дзеяння. Потым чуецца слабае шаргаценне тапачак, і дзверы адчыніліся. Марціновіч. Шаргаценне цішэе, цішэе і ператвараецца ў далёкі камарыны піск. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлёп, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. шлёпаць — шлёпнуць і шлёпацца — шлёпнуцца. Бывала, калі на шляху яму [Несцеру] пападалася лужына, ён яе не абыходзіў, а шлёп, шлёп — і ўсё! Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́хканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. яхкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Раптам даляцела яхканне ганчака, потым грымнуў стрэл — недалёка хадзіў паляўнічы. Гурскі. Заходзячыся ў яхканні, ганчакі амаль даганялі беляка. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ґі́вяры (мн. л.) ’вянец’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з рус. ки́вер ’высокі, цвёрды ваенны галаўны ўбор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ґізка́ снасць для лоўлі ракаў’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з літ. gižỹs ’станок для віцця вяровак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жбанкі, жбано́чкі ’гарлачыкі жоўтыя, Nuphar’ (Кіс., Сл. паўн.-зах.; Нар. лекс., 217). Як і гарла́чык (гл.), паводле формы (Нас., 153).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жучо́к ’шпілька для валасоў’ (валож., Жд.). Сем. перанос памянш. жучо́к (гл. жук 1) паводле функцыі: захватвае валасы, як лапкі жука.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жы́жаўка ’скула’ (Клім.). Відаць, звязана з коранем дзеяслова жыгаць ’апякаць’ (гл.). Паводле мадэлі барадаўка — назвы іншай балячкі; параўн. жыжа 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нятры́м (нетримъ) ’не руш’: Не тримъ мойго; ’хай, няхай’: Не тримъ говбриць (Нас.). Паводле Насовіча (там жа), ад трымаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)