прыпа́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпарваць — прыпарыць (у 1 знач.).
2. Якое‑н. рэчыва, вадкае або цестападобнае, якое прыкладваецца гарачым да хворага месца. Маці яму і банькі ставіла і гарачыя прыпаркі рабіла, шкіпінарам націрала яго, а Лёньку з кожным днём усё больш і больш займала дух. Гроднеў.
3. перан. Разм. Лупцоўка; наганяй. — Ну і дасць жа табе бацька прыпарку, як раскажу. Пташнікаў.
•••
Як мёртваму прыпарка (паможа) — аб тым, што не можа дапамагчы, прынесці карысці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да разабраць.
2. што і чаго. Разм. Выбіраць, адбіраць, уважліва разглядаючы, углядаючыся. Не разбіраючы сцежкі,.. пабеглі.. [людзі] цераз балота да лесу. Чорны.
3. Разм. Тое, што і разбірацца (у 3 знач.). [Сцяпан:] — Маўчы, баба!.. Ты, каханенькая, родненькая, нічога не разбіраеш. Валасы доўгія, а розум кароткі. Купала. — Дурніца яшчэ [Зоська]: не разбірае нічога... Павер, — няйначай к табе вернецца, — пачакай адно... Гартны. — Эх вы, смаркачы. Нічога вы не разбіраеце. Вам толькі табліцу грызці: два ў два — чатыры. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смалі́цца 1, смоліцца; незак.
Зал. да смаліць 1.
смалі́цца 2, смалюся, смалішся, смаліцца; незак.
Разм.
1. Быць на сонцы, пячыся; загараць. «От табе і маеш, — думаў чалавек, — адпачыў, называецца. Я тут сабе смалюся на сонцы, купаюся ў моры,.. а пад мяне, мабыць, ужо там падкапаліся, мабыць, пастку паставілі». Сабаленка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгараць, дыміцца і чарнець на агні. Голас .. [жанчыны] спыніўся на паўслове, бо ў печы пачаў смаліцца блін. Бядуля.
3. Зал. да смаліць 2 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увекаве́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
1. каго-што. Зрабіць навекі памятным, захаваць у памяці нашчадкаў. Увекавечыць памяць герояў. Увекавечыць падзеі ў творах мастацтва. □ Як мне выказаць шчыра Падзяку табе, Як аддзячыць за тое, Што ў момант суровы Для Купалы Прытулак знайшоў ты ў сябе І што ты ўвекавечыў Купалава слова? Аўрамчык.
2. што. Захаваць назаўсёды, навечна; садзейнічаць даўгавечнасці чаго‑н. [Нарыновіч:] — За мяжою, там які-небудзь Ракфелер ці Форд добра ведае, кім павінен быць яго пераемнік .. Выхоўвае ўласную падмену, каб увекавечыць сваю дынастыю. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wstyd, ~u
м.
1. сорам;
spalić się ze ~u — згарэць ад сораму;
fałszywy wstyd — фальшывы сорам;
2. сорамна, сорам;
wstyd mi — мне сорамна;
jak ci nie wstyd! — як табе не сорамна!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
наказа́ние ср. ка́ра, -ры ж., пакара́нне, -ння ср.; (взыскание) спагна́нне, -ння ср.;
подве́ргнуть наказа́нию пакара́ць;
теле́сное наказа́ние цяле́снае пакара́нне;
в наказа́ние каб пакара́ць, у пакара́нне;
вы́сшая ме́ра наказа́ния вышэ́йшая ме́ра пакара́ння;
◊
наказа́ние мне (тебе́) с кем-л. го́ра мне (табе́) з кім-небудзь;
су́щее (пря́мо, про́сто) наказа́ние про́ста го́ра.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
суддзя́ м
1. юрыд Ríchter m -s, -;
траце́йскі суддзя́ Schíedsrichter m;
наро́дны суддзя́ Vólksrichter m;
адве́сці [адхілі́ць] суддзю́ éinen Ríchter áblehnen;
2. спарт Schíedsrichter m -s, -;
суддзя́ спабо́рніцтваў Kámpfrichter m;
суддзя́ на лі́ніі Líni¦enrichter m;
суддзя́ на ры́нгу (бокс) Ríngrichter m;
суддзя́-секундаметры́ст Zéitnehmer m -s, -;
◊ я табе́ не суддзя́ разм ich will mich nicht zu déinem Ríchter áufwerfen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
shame [ʃeɪm] n.
1. со́рам, га́ньба;
feel shame at having told a lie адчува́ць со́рам за то́е, што схлу́сіў;
To my shame, I never thanked him. Мне сорамна, што ніколі не падзякаваў яму;
bring shame on smb. га́ньбіць, нясла́віць каго́-н.;
it’s a shame бры́дка, со́рам
2. пры́красць, жаль : What a shame! Як шкада! Якая прыкрасць!
♦
put smb. to shame прысарамаці́ць каго́-н.;
shame on you! як табе́ не со́рамна!
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.
Разм.
1. Захапіць што‑н. сабе; уварваць. Уваходзіць госць неспадзяваны.. Той самы Богут, што без жалю Гатоў зарваць чужы кусок І высмактаць з цябе ўвесь сок. Колас.
2. Абарваць так, што нельга знайсці канца (пра нітку). Зарваць нітку ў матку.
3. Раптоўна спыніць, перарваць. Калі стануць каровы на стойла, дык адразу і малако зарвуць. Чарнышэвіч. / безас. Аднаму зарвала, і другі ў рот вады набраў. Пташнікаў.
•••
Каб табе зарвала — ужываецца як праклён таму, хто моцна крычыць, гучна гаворыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аддзя́каваць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., каму.
1. Выказаць удзячнасць, падзякаваць. [Людзі] прагнуць песні, ловяць яе на ляту, ціснуцца да цябе, працягваюць рукі, каб аддзякаваць мастаку-паэту. Пестрак. І не стараецца вельмі Сцяпан, не моршчыць лоб, каб выдумаць што-небудзь, — само вярзецца. Толькі каб было каму слухаць ды аддзякаваць Сцяпану вясёлым смехам захаплення. Крапіва.
2. Адплаціць падарункам, грашыма або добрай справай за якую‑н. паслугу. — Дзіцятка маё, збавіцель ты наш, чым табе аддзякаваць? Вазьмі хоць на семачкі, — працягнула Аксіння зялёненькую паперку. Пальчэўскі. // перан. Якім‑н. учынкам адпомсціць за крыўду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)