Інструме́нт. Ст.-бел. инструментъ (1565 г.) ’інструмент, прылада’, ’музычны інструмент’, ’спосаб, сродак’ (Булыка, Лекс. запазыч., 187). Ужо ў старабеларускай сфарміравалася семантычная структура, вядомая сучаснай беларускай мове. Насовіч прыводзіць два значэнні: ’музычная прылада’, ’усякая прылада’. Запазычана з польск., дзе instrument з лац. instrumentum ’інструмент, прылада’. Націск на апошнім складзе пад уплывам рускай мовы; параўн. інстру́мант (Касп.). Рус. инструмент (XVII ст.) таксама з польск.; націск на апошнім складзе ў выніку ўздзеяння нямецкай мовы (Шанскі, 2, I, 89). Няма падстаў для сцвярджэння аб паўторным запазычанні з рускай у XX ст. (як Крукоўскі, Уплыў, 83; Гіст. лекс., 233, для інструментальны).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збро́я
(польск. zbroja)
1) прылада, рэч для нападу ці абароны (напр. халодная з., агнястрэльная з.);
2) перан. сродак, спосаб для дасягнення, здзяйснення чаго-н. (напр. друк — магутная з.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ка́сія
(лац. cassia, ад гр. kasia)
травяністая расліна сям. бабовых з жоўтымі кветкамі ў гронках, пашыраная ў тропіках і субтропіках, лісце і плады якой выкарыстоўваюцца як слабіцельны сродак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
remedy
[ˈremədi]
1.
n., pl. -dies
1) лек -у m.
2) сро́дак -ку m. (ад чаго́); за́хад -у m.; ме́ра f. (су́праць чаго́-н.); лячэ́ньне n.
2.
v.t.
выпраўля́ць, папраўля́ць; выле́чваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
tonic
[ˈtɑ:nɪk]
1.
n.
1) то́нік -у m., узмацня́льны, аздараўля́льны сро́дак
2) Mus. то́ніка f.
3) шыпу́чы напі́так
2.
adj.
танізу́ючы, узмацня́льны; аздараўля́льны
The mountain air is tonic — Го́рнае паве́тра аздараўля́е
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
эўгено́л
(ад гр. eugenes = шляхетны + -ол)
арганічнае рэчыва, састаўная частка гваздзіковага алею, а таксама іншых эфірных алеяў; выкарыстоўваецца ў зубалячэбнай практыцы як болесуцішальны сродак, а таксама ў парфумернай прамысловасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
чай, -ю, мн. (пры абазначэнні гатункаў) чаі́, чаёў, м.
1. Вечназялёная расліна (дрэва або куст) сямейства чайных, лісце якой выкарыстоўваецца для прыгатавання духмянага напою.
Плантацыі чаю.
Вырошчаваць ч.
2. Высушаныя і асобым спосабам апрацаваныя лісты гэтай расліны, на якіх настойваюць духмяны танізуючы напой.
Зялёны ч.
Заварыць ч.
Купіць пачак чаю.
3. Гарачы напой, настоены на лісці гэтай расліны.
Моцны ч.
Выпіць чаю.
4. Настой на травах, карэннях, кветках і пад., які выкарыстоўваецца пераважна як лекавы сродак.
Ліпавы ч.
Грудны ч.
5. Чаяпіцце, чаяванне.
Запрасіць на ч.
◊
На чай (даваць, браць; разм.) — узнагарода, звычайна грашовая, за дробныя паслугі (афіцыянту, швейцару); чаявыя.
|| прым. ча́йны, -ая, -ае.
Ч. куст.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ве́рны
1. (правільны) ríchtig;
2. (надзейны) sícher, fest, zúverlässig;
ве́рны сро́дак ein bewährtes Míttel;
3. (адданы) treu, ergében;
быць ве́рныым свайму́ сло́ву sein Wort halten*;
4. (немінучы) sícher; únvermeidlich;
ве́рныая смерць der síchere Tod;
5. (дакладны) genáu, getréu
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
запа́л 1, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Прыстасаванне і сродак для запальвання выбуховага рэчыва. [Коля] узяў гранаты, хутка ўставіў запалы і папоўз. Мележ.
2. ‑у. Гарачнасць, парыў. Ці росцім сад мы на пясках пустыні, Ці ў стэп асмужаны вядзём канал — Ніколі ў сэрцах маладых не стыне Свяшчэнны той кастрычніцкі запал. Гілевіч. Баявы настрой, што панаваў у пачатку сходу, хутка апаў, загаварылі пра дробязі, і то без запалу, абы не маўчаць. Хадкевіч.
запа́л 2, ‑у, м.
Пашкоджанне раслін ад засухі, сухавею.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпа́с, ‑у, м.
1. Тое, што прыпасена; прыпасы. З вялікаю і незразумелаю асалодаю.. [Іван і Джулія] праглынулі хлеб — апошнюю рэштку свайго прыпасу. Быкаў. Але што той гурок, ці цыбуля, ці квас? Беднаваты тады быў у хаце прыпас. Арочка.
2. Сродак самаабароны (зброя і пад.). Напралом прывык ён перці, Хай жа прэ насустрач смерці, — Для гасцей такіх у нас Падрыхтаваны прыпас. Крапіва. Трэба бегчы ў леснічоўку, Браць прыпас і гнацца зноўку [за ваўком]. Калачынскі.
•••
Агнястрэльны прыпас — тое, што і агнястрэльныя прыпасы (гл. прыпасы ў 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)