сідэры́чны, ‑ая, ‑ае.

Спец. У выразах: сідэрычны год — тое, што і зорны год (гл. год); сідэрычны месяц — прамежак часу, за які Месяц робіць свой бачны шлях па нябеснай сферы адносна зорак; зорны месяц; сідэрычны перыяд — прамежак часу, за які цела сонечнай сістэмы робіць поўны абарот вакол Сонца; зорны перыяд.

[Лац. sidus, sideris — зорка, нябеснае свяціла.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сумбу́рны, ‑ая, ‑ае.

Пазбаўлены яснасці, паслядоўнасці, парадку; блытаны, хаатычны. Помню, я сказаў, што Дастаеўскі здаецца мне вельмі панурым пісьменнікам, што людзі ў яго хваравітыя, і настрой у творах нездаровы, і стыль нейкі сумбурны — нібы сядзеў і пісаў, пісаў, не вельмі абдумваючы раней. Мележ. // Поўны мітусні, сумятні. Сумбурны дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыяметра́льны

(лац. diametralis, ад гр. diametros = папярочнік)

1) які дзеліць папалам па лініі дыяметра (напр. д-ая плоскасць);

2) перан. поўны, крайні (напр. дая процілегласць).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

плена́рны

(с.-лац. plenarius, ад лац. plenus = поўны)

які адбываецца пры ўдзеле ўсіх членаў пэўнага выбарнага органа, пэўнай арганізацыі (напр. п-ае пасяджэнне, п. даклад).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Валкава́ць 1 ’качаць бялізну’ (Шатал., Шн., Інстр. I). Да валкі ’качалкі для бялізны’ (гл.).

*Валкава́ць 2, валковати ’есці на поўны рот’ (КЭС). Клімчук (Бел.-рус. ізал., 51) параўноўвае з рус. валкий ’ласы, сквапны, зайздросны’ (СРНГ, 28). Літ. válgyti ’есці’, valgùs ’пражэрлівы, той, хто многа есць’ дазваляе меркаваць, што *валкаваць, *валкі з’яўляюцца балтызмамі.

Валкава́ць 3 ’зграбаць сена ў валкі’ (БРС, КСТ, КЭС). Укр. валкувати ’тс’. Да вал 4.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мажны́ ’рослы, поўны, моцнага целаскладу’ (ТСБМ), ’тоўсты’ (Інстр. III), карэліц. ’моцны, дужы’ (Сцяшк.), можны ’багаты’, мажнейшы ’багацейцы’ (Нас.). Магчыма, паланізм. Параўн. польск. możny ’багаты, буйны, уплывовы’. Да магчы́ (гл.). Утворана ад mog‑tʼi пры дапамозе суф. ‑ьnъ. Махэк₂ (371) адрознівае дзве лексемы: možný ’магчымы’ і možný ’багаты’, якую выводзіць з mohouitý < ведыйск. maghávat ’які дае багатыя дары’. Сюды мажней ’мацней’, ’больш магчыма’, ’больш багата’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

voll

1.

a

1) по́ўны

~ von Ménschen, ~er Menschen — по́ўны наро́ду [людзе́й]

ein Téller ~ Súppe — тале́рка по́ўная су́пу

ein ~es Haus — перапо́ўнены тэа́тр

mit ~en Händen gében* [spénden] — шчы́ра адо́рваць

gestríchen ~ — по́ўны да бераго́ў

zum Bérsten ~ gestópft — набі́ты бітко́м [да адка́зу]

~ bis óben sein — быць сы́тым па го́рла, нае́сціся ўво́лю

~ sein — разм. быць ушчэ́нт п’я́ным

aus dem Vóllen schöpfen — жыць у даста́тку

2) по́ўны, перапо́ўнены (якога-н. пачуцця)

mit ~em Ernst — зусі́м сур’ёзна

mit ~em Recht — з по́ўным пра́вам

~ Bewúnderung — по́ўны захапле́ння

3) по́ўны, то́ўсты (пра твар, чалавека)

4) по́ўны, абсалю́тны (пра цішыню, перамогу, упэўненасць і г.д.)

die ~e Wáhrheit — чы́стая пра́ўда

bei ~er Besínnung — пры по́ўнай свядо́масці

mit ~em Recht — з по́ўным пра́вам

5) по́ўны, цэ́лы (пра год і г.д.)

6) махро́вы (пра кветкі)

◊ j-n nicht für ~ ánsehen* [néhmen*] — не лічы́ць каго́-н. заслуго́ўваючым даве́ру

2.

adv по́ўнасцю, ца́лкам, зусі́м (ручацца і г.д.)

~ und ganz — ца́лкам і по́ўнасцю

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

skończony

1. закончаны; завершаны;

2. закончаны; поўны; абсалютны;

3. мат. канечны;

jesteś skończony разм. табе канец

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

pełno

поўна; шмат;

w autobusie było pełno — аўтобус быў поўны;

wszędzie go pełno — усюды ён паспявае

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

żałobny

1. жалобны;

ubiór żałobny — жалобнае адзенне;

marsz żałobny — жалобны марш;

2. сумны, жаласны, поўны жалю

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)