Сяру́ха ’павітуха, Cuscuta L.’, ’від асакі’ (ТС). Няясна; магчыма, ад сраць (гл.) з адмоўнай экспрэсіяй, параўн. іншую назву павітухі ўкр. paršyvka (Макавецкі, Sł. botan.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Іспа́шкавід арэнды зямлі, пры якой плацяць часткай атрыманага ўраджаю’ (полац., Нар. лексіка, 140), испа́шь ’псаванне скацінай засеянага поля’ (Нас.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне. Гл. пахаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гімна́стыка

(гр. gymnastike)

1) комплекс фізічных практыкаванняў, якія садзейнічаюць агульнаму развіццю арганізма;

2) від спорту, які ўключае складаныя фізічныя і некаторыя іншыя практыкаванні (напр. спартыўная г., мастацкая г.);

3) від цыркавога мастацтва, дэманстрацыя складаных практыкаванняў на спецыяльных снарадах (напр. паветраная г.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

налічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны; зак., што.

1. Лічачы, устанавіць колькасць каго-, чаго-н.

Н. дзесяць памылак.

2. Лічачы, дабавіць лішнюю суму; пералічыць.

Н. лішніх сто тысяч.

3. Вызначыць дабаўку да якой-н. сумы; прылічыць звыш чаго-н.

Н. 20 тысяч пені.

Н. працэнты на ўклад.

4. Залічыць на чый-н. рахунак які-н. від аплаты.

Н. заработную плату.

|| незак. наліча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і налі́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. налічэ́нне, -я, н. (да 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

гімна́стыка

(гр. gymnastike)

1) комплекс фізічных практыкаванняў, якія садзейнічаюць агульнаму развіццю арганізма;

2) від спорту, які ўключае складаныя фізічныя і некаторыя іншыя практыкаванні (напр. спартыўная г., мастацкая г.);

3) від цыркавога мастацтва, дэманстрацыя складаных практыкаванняў на спецыяльных снарадах, замацаваных на манежы (напр. паветраная г.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

жыро́

(іт. giro)

1) тое, што і індасамент; 2) від безнаяўных разлікаў у краінах Захаду (жыраразлікі) праз разліковыя чэкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эшэле́ты

(фр. echelette)

фіз. асобы від дыфракцыйных рашотак, якія валодаюць здольнасцю канцэнтраваць большую частку падаючага на іх струменю вылучэння.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

*Ачэ́пка, очы́пка ’чэпчык’ (Шпіл. Моз.), очыпочка ’каптур, чэпчык’ (стол., Дзіц. фальк., 596), укр. очіпок ’галаўны ўбор замужняй жанчыны накшталт чэпчыка’, рус. оче́пок, очи́поквід жаночай шапачкі’, польск. oczepekвід жаночай шапачкі, ужыванай пры ачэпінах’, чэш. očepek ’шапачка, дэталь у цэпе’. Утворана ад ачапі́ць (очэпіць) ’надзець, накласці зверху, павесіць’, гл. чапа́ць; адносіны да польск. і чэш. слоў застаюцца няяснымі; параўн. Фасмер, 3, 178, які выводзіць рус. і ўкр. формы ад чепец.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вярту́н ’жвавае дзіця’ (Жд., 3); ’непаседа, дураслівец’ (БРС, Шат.); ’вяртлявы чалавек’ (Бяльк.); ’від жука з сямейства Gyrinidae’ (БРС, КТС); ’турман’ (БРС); ’від хваробы хваіны’ (БелСЭ); ’вір’ (КТС). Укр. вертун ’вяртлявы чалавек, непаседа’; ’страказа’; ’турман’, вертуне́ць ’кажан’, рус. вертун ’непаседа’; ’кулік’; ’ручны свердзел’, свярдл. ’круглае палена’, кастр. ’мянёк’, урал. ’матыліца’, пск. ’ненадзейны, ветраны чалавек’, вертунок ’турман’. Усходнеславянскае ўтварэнне ад асновы вьрт‑ (vьrt‑) і суф. ‑ун (< unъ). Да вярце́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Про́сеніца ’пладаносная частка проса’ (лун., Шатал.), ’прасяная салома; прасяная мякіна’ (ТС), просені́ца ’абмалочаная прасяная салома’ (Выг.). Рус. просяни́ца ’каша з проса’, ’від высыпкі’, укр. просяни́ца ’прасяная салома’, ’высыпка на скуры’, серб.-харв. просѐница ’хлеб з проса’, славен. proseníca ’прасяная салома’, ’від высыпкі’. Прасл. *prosenica. Ад проса з суф. ‑ica, які тут субстантывуе прыметнікі (гл. Слаўскі, SP, 1, 98). Значэнне ’высыпка’ другаснае, па падабенству з зярняткамі проса (Фасмер, 3, 381).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)