сябро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.
Дзяўчынка, дзяўчына або жанчына, якая сябруе з кім‑н. [Пятро:] — Сёння скардзілася мне [Вольга], што вы [Лена] хоць і сяброўка ёй, але робіце нешта такое не па-сяброўску. Што вы не падзялілі? Ваданосаў. Дзяўчаты былі сяброўкамі, хаця вучыліся па розных факультэтах і не былі падобны адна на адну сваімі характарамі. Шахавец. Абкружыў яе [Кацярыну] жаданы круг сябровак дарагіх... Броўка. / у перан. ужыв. Золь асенняя, туман. Шэпчуць жоўклыя лісты. Ноч — сяброўка партызан, Друг іх верны — лес густы. Крапіва. // Пра каханую жанчыну. Каханнем першым І шчырым, і непаўторным Цябе я, сяброўка, кахаў. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
урадлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які вызначаецца ўрадлівасцю (у 1 знач.). Зямля тут [у Суханах] была ўрадлівая, але, як амаль і ўсюды на Беларусі, цяжкая і працаёмкая. Машара. На спрадвечнай багне, ператворанай рукамі людзей ва ўрадлівыя палі, густою сцяною паднялося жыта. Шахавец. Кірыла ішоў берагам Дняпра па знаёмай дарозе і не пазнаваў некалі ўрадлівых палёў. Гурскі.
2. Тое, што і ураджайны (у 2 знач.). Урадлівы год. □ Па дарозе трапляліся такія ўрадлівыя кусты чарніц, што каб хаця на хвіліну нагнуцца, то поўныя былі б і рот і прыгаршчы. Кулакоўскі. Яшчэ нядаўна гарэлі яркай пазалотай урадлівыя мачужыцкія сады, а сёння яны скінулі апошняе лісце. Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увабра́ць сов., разг.
1. (поглотить) впита́ть, вобра́ть, впить;
2. ухвати́ть, схвати́ть;
у. за каўне́р — схвати́ть (ухвати́ть) за воротни́к;
3. схвати́ть, захвати́ть;
разве́дчыкі ўвабра́лі фашы́ста — разве́дчики схвати́ли (захвати́ли) фаши́ста;
4. пойма́ть;
ён сёння до́брага шчупака́ ўвабра́ў — он сего́дня изря́дную щу́ку пойма́л;
5. разг. съесть;
у. мі́су капу́сты — съесть ми́ску капу́сты;
6. запра́вить;
у. кашу́лю ў штаны́ — запра́вить руба́шку в брю́ки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
клева́ть несов.
1. (о птицах) дзяўбці́;
2. (о рыбе) клява́ць, то́ркаць; (ловиться) бра́цца;
смотри́, клюёт глядзі́, то́ркае;
сего́дня ры́ба не клюёт сёння ры́ба не бярэ́цца (не клюе́, не то́ркае);
лещ клюёт на червя́ лешч бярэ́цца на чарвяка́;
3. перен., разг. клява́ць;
◊
клева́ть но́сом то́ркаць но́сам;
де́нег ку́ры не клюю́т (у кого) гро́шай ку́ры не дзяўбу́ць (у каго);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
occasion [əˈkeɪʒn] n.
1. вы́падак;
on the oc casion of з наго́ды, з прычы́ны, з вы́падку;
on occasion пры вы́падку, пры пэ́ўных абста́вінах; калі́-нікалі́, ча́сам
2. (ва́жная) падзе́я;
mark an occasion адзнача́ць/святкава́ць яку́ю-н. падзе́ю;
It was quite an occasion. Гэта была сапраўдная падзея;
Today is a special occasion. Сёння адметны дзень.
3. магчы́масць, зру́чны вы́падак;
if the occasion arises калі́ тра́піцца/бу́дзе магчы́масць
4. fml прычы́на, падста́ва;
if the occasion arises калі́ ўзні́кне така́я неабхо́днасць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
well3 [wel] adj. (better, best)
1. здаро́вы;
be/feel well до́бра адчува́ць сябе́;
She isn’t well today. Ёй сёння нядужыцца.
2. до́бры, у до́брым ста́не;
All is well. Усё ў парадку;
All is not well with him. У яго не ўсё ладзіцца.
3. замо́жны, у даста́тку
4. жада́ны;
It might be well for you to leave. Магчыма, вам трэба было б пайсці.
♦
it’s all very well! infml лёгка сказа́ць!;
all is well that ends well ≅ кане́ц – усяму́ вяне́ц
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
да́та ж Dátum n -s, -ten; Zéitpunkt m -es, -e; Zéitangabe f -, -n;
да́ты жыцця́ Lébensdaten pl;
да́та плацяжу́ фін Dátum der Záhlung;
вызнача́ць да́ту Dátum bestímmen;
падава́ць да́ту Dátum ángeben;
памяча́ць да́ту Dátum sétzen;
паста́віць да́ту das Dátum sétzen;
на працягу́ … дзён з да́ты атрыма́ння камерц im Láufe von … Tágen ab dáto des Erhálts;
яка́я сёння да́т? der wíevielte ist héute?, wélches Dátum háben wir héute?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
чымI злучн параўн
1. (замест таго, каб) statt, ánstatt zu (+ inf);
чым ісці́ пе́шшу, лепш се́сці на трамва́й statt zu Fuß zu géhen, ist es bésser die Stráßenbahn zu néhmen;
2. (перад выш. ст) чым …, тым … je …, désto …; je …, umso …;
чым больш, тым лепш je mehr, désto bésser;
3. (пасля выш. ст) als;
сёння цяпле́й, чым учо́ра héute ist es wärmer als géstern
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зарасці́, ‑расту, ‑расцеш, ‑расце; ‑расцём, ‑расцяце; пр. зарос, ‑расла, ‑ло; зак.
1. чым і без дап. Пакрыцца, парасці якой‑н. расліннасцю. За апошнія гады дзялянка зарасла маладым бярэзнікам, які быў ужо вышэй рослага чалавека. Шуцько. // Пакрыцца валасамі, поўсцю і пад. Твар .. [камандзіра брыгады] асунуўся, пацямнеў, зарос за час блакады густой барадою. Шамякін. [Андрэй] амаль не падобны быў сам на сябе: твар густа зарос, скроні ўпалі і быццам бы пасівелі. Кулакоўскі.
2. Разм. Зажыць, зарубцавацца (пра рану). І ў чалавека раны зарастуць, Але рубцы навечна застануцца. Свірка.
•••
Зарасці (парасці) быллём — адысці ў нябыт, забыцца. Ліха тое сёння Адышло далёка, Зарасла быллём. Колас.
Зарасці граззю — без догляду вельмі забрудзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаці́ць, гачу, гаціш, гаціць; незак., што.
1. Рабіць гаць, пракладваць дарогу цераз балота ці гразкае месца. Балота аказалася такое пражорлівае, што сем год гацілі яго і пяском, і каменнем. Бажко.
2. Перакрываць, запруджваць ваду ў рацэ плацінай. Вось тады, калі стыхія вады крышыла грэблю, я парашыў канчаткова: стану інжынерам, буду гаціць рэкі, будаваць электрастанцыі, каб было людзям святло, а палям вада. Хомчанка.
3. перан. Траціць на што‑н. бязмерна вялікія сродкі. Яшчэ і сёння між калгаснікаў ідуць спрэчкі аб тым, ці варта было гаціць такую процьму грошай на гэту механіку. Палтаран.
•••
Хоць гаць гаці каго-чаго — вельмі многа, вялікая колькасць каго‑, чаго‑н. Сяброў у Кузьміча — хоць гаць гаці! Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)