Раскудзе́ліцца ’рассваволіцца’ (івац., ЖНС). Відаць, да кудзеля (гл.) з няясным метафарычным пераносам, магчыма, праз сінанімічнае распусціцца, параўн. рус. арханг. раскудели́ть ’распускаць ніткі’ і пск. раскудели́ться ’раззлавацца’. Не выключана сувязь з праку́дзіць ’гарэзнічаць, вычвараць’, праку́да ’ахвотнік да свавольстваў, гарэза’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
chain1 [tʃeɪn] n.
1. ланцу́г; ланцужо́к; pl. chains ланцугі́; ву́зы; по́вязі; кайданы́;
in chains у ланцуга́х
2. паслядо́ўнасць; су́вязь; шэ́раг, рад; ход;
a chain letter ліст/пісьмо́, у які́м адраса́та про́сяць размно́жыць яго́ і адасла́ць і́ншым лю́дзям;
the chain of events ланцу́г/шэ́раг падзе́й;
the chain of mountains го́рны ланцу́г, го́рны хрыбе́т;
chain of proof шэ́раг до́казаў
3. comput. ланцужо́к
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
bond1 [bɒnd] n.
1. су́вязь, е́днасць;
The treaty strengthened the bonds of friendship between the two countries. Дагавор замацаваў дружалюбныя сувязі паміж дзвюма краінамі.
2. абліга́цыя
3. AmE, law грашо́вы зало́г;
He was released on $10,000 bond. Яго вызвалілі з-пад арышту пад залог у 10 тысяч долараў.
4. pl. bonds fml ланцугі́; кайда́ны; турма́ (таксама перан.)
5. fml дагаво́р; абавяза́цельства
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
sex
[seks]
1.
n.
1) пол -у m.
the male sex — мужчы́нскі пол
the female sex — жано́чы пол
2) сэкс -у m
3) informal палава́я су́вязь, палавы́я зно́сіны
2.
adj.
палавы́
•
- the gentle sex
- the fair sex
- the sterner sex
- the stronger sex
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Гуза́ць ’вязаць снапы’, ’біць вяроўкай’ (Нас.). Да слав. *ǫz‑: *ęz‑ ’вязаць’ (гл. вяза́ць < *vęzati, гуж 1). Параўн. таксама Фасмер, 1, 471, і падрабязна Трубачоў, Эт. сл., 7, 93–94 (але без бел. дзеяслова). Параўн. яшчэ ў Насовіча гуз ’вузел; сувязь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзераза́ ’расліна дзераза’ (БРС). Рус. дереза́, укр. дереза́ (агляд матэрыялу ў Трубачова, Эт. сл., 4, 205–206). Паводле Трубачова (там жа), вытворнае ад дзеяслова *derti ’драць’ (суф. ‑eza). Няпэўна Фасмер, 1, 502: зыходная форма dьrz‑ і сувязь з рус. дзеясловам дёргать.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сні́чна ‘шчыльна’ (Касп.), сні́шна ‘тс’ (Шымк. Собр.). Рус. смал. сни́шно ‘тс’. Мабыць, да сніца (гл.), аднак не выключана сувязь з снед, снет, сніт ‘лінія, па якой распілоўвалася дрэва’, гл., пра што сведчыць “спецыфічнае” смал. сни́дно ‘шчыльна’ (Бел.-рус. ізал., 59).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Асну́ты ’ахоплены сном’ (Сцяшк.). Сувязь са сном, відаць, другасная, народнаэтымалагічная; хутчэй тут дзеепрыметнікавае ўтварэнне ад дзеяслова *аснуць з коранем *snu‑/snov‑ (гл. снаваць). Польск. osnuć ’снуючы нітку, абкружыць ёй’, адкуль ’ахутаць’. Магчыма, у сувязі з абмежаваным пашырэннем слова трэба лічыць яго польскім запазычаннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бадзякі ’ежа з палявога маладога асоту; яго сякуць і вараць з квасам’ (Шн. 3, Малчанава, Мат. культ.). Да бадзя́к ’Cirsium’ (расліна Cirsium называецца і бадзяком і асотам). Наўрад ці можна думаць пра сувязь з іншай назвай ежы — бадзыго́н (гл.), укр. бадзьоні, бадзі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Буглёўнік, буглёк ’месца, дзе багата дробных, адшліфаваных вадой каменьчыкаў’ (гродз., Яшкін). Няяснае слова. Можна толькі выказаць няпэўную дагадку пра нейкую сувязь з дзеясловам тыпу *аб‑угліць (да ву́гал). Параўн. яшчэ ўкр. (закарп.) бу́гол ’вялікі камень у рацэ’. Гл. Краўчук, БЛ, 1974, 5, 64.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)