нагру́зка ж

1. (дзеянне) Beláden n -s, Verláden n -s;

2. камерц (груз) Last f -, -en, Ládung f -, -en;

3. тэх Belástung f -, -en, Beánspruchung f -, -en;

працава́ць з по́ўнай нагру́зкай voll áusgelastet sein;

4. (колькасць работы, ступень занятасці) Belástung f -, -en; Stúndensoll n - і -s (настаўніка)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

зені́т

[фр. zénith, ад ар. samt (urrás) = літар. дарога (над галавой)]

1) астр. найвышэйшы ўяўны пункт нябеснай сферы, які знаходзіцца над галавой наглядальніка (напр. сонца ў зеніце);

2) перан. вышэйшая ступень, вяршыня развіцця чаго-н. (напр. з. славы).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

культу́ра, -ы, мн. -ы, -ту́р, ж.

1. толькі адз. Сукупнасць дасягненняў чалавецтва ў вытворчым, грамадскім і духоўным жыцці.

Гісторыя культуры.

Матэрыяльная к.

Духоўная к.

2. толькі адз. Адукаванасць, культурнасць, выхаванасць.

Грамадства высокай культуры.

3. толькі адз. Ступень, узровень развіцця якой-н. сферы чалавечай дзейнасці.

К. земляробства.

К. вытворчасці.

К. мовы.

4. Сфера чалавечай дзейнасці, звязаная з мастацтвам, асветнай дзейнасцю і пад.

Работнікі культуры.

Дом культуры.

5. толькі адз. Развядзенне, вырошчванне якой-н. расліны; культываванне.

К. лёну.

К. бульбы.

6. звычайна мн. Віды раслін, якія разводзяцца, вырошчваюцца.

Тэхнічныя культуры.

Зерневыя культуры.

7. Мікраарганізмы, вырашчаныя ў лабараторных умовах у пажыўным асяроддзі (спец.).

К. стрэптакокаў.

|| прым. культу́рны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

Культурныя традыцыі народа.

К. чалавек.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

стрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; стры́маны; зак.

1. каго-што. Спыніць, запыніць на хаду; затрымаць, запаволіць (рух, ход, дзеянне); стаць перашкодай на шляху.

Коней не с.

С. за руку.

С. крызіс.

С. націск ворага.

2. што. Абмежаваць, зменшыць ступень, сілу праяўлення чаго-н.

С. свой запал.

С. гнеўны тон.

3. перан., каго-што. Не даць праявіцца поўнасцю.

С. смех.

С. сябе (стрымацца).

◊

Стрымаць слова (абяцанне, клятву) — выканаць што-н. абяцанае — паводле значэння наступнага назоўніка.

|| незак. стры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. стрыма́нне, -я, н. і стры́мліванне, -я, н.

○

Мера стрымання — прымусовая мера, якая прымяняецца следчымі і судовымі органамі да абвінавачанага з мэтай перашкодзіць злачыннай дзейнасці, ухіленню ад следства, суда і пад.

Меры стрымлівання агрэсара.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

stéigern

1.

vt

1) павыша́ць, павялі́чваць (цэны, патрабаванні і да т.п.)

2) узмацні́ць (боль, супярэчнасці)

3) грам. утвары́ць вышэ́йшую і параўна́льную ступе́нь

2.

(sich)

1) расці́, павялі́чвацца, павыша́цца

2) узмацня́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

кваліфіка́цыя

(с.-лац. qualificatio)

1) ступень падрыхтаванасці чалавека да якой-н. працы (напр. спецыяліст высокай к-ыі);

2) рабочая прафесія, спецыяльнасць (напр. к. механіка);

3) характарыстыка прадмета, дзеяння, аднясенне яго да якой-н. катэгорыі (напр. к. тавараў масавага ўжытку).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ква́рта

[польск. kwarta, ад лац. quarta (pars) = чацвёртая частка]

1) невялікі металічны кубак для піцця;

2) даўнейшая мера вадкіх і сыпкіх рэчываў, роўная чацвёртай частцы гарца (0,70577 л);

3) муз. чацвёртая ступень дыятанічнай гамы; інтэрвал, які ахоплівае 4 ступені.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гра́дус

(лац. gradus = ступень)

1) адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/90 прамога вугла або адпаведна 1/360 акружнасці;

2) адзінка вымярэння тэмпературы (розная па розных тэмпературных шкалах — Цэльсія, Кельвіна, Рэамюра, Фарэнгейта);

3) адзінка вымярэння працэнтнай насычанасці спіртам некаторых напіткаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кваліфіка́цыя

(с.-лац. qualificatio, ад лац. qualitas = якасць + facio = раблю)

1) ступень падрыхтаванасці чалавека да якой-н. працы (напр. спецыяліст высокай кваліфікацыі);

2) рабочая прафесія, спецыяльнасць (напр. к. механіка);

3) характарыстыка якасці, ацэнка чаго-н. (напр. к. тавараў масавага ўжытку).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

вучо́ны

1. (пра чалавека) geléhrt;

2. (у адносінах да навукі) geléhrt, wíssenschaftlich;

вучо́нае грама́дства wíssenschaftliche Geséllschaft;

вучо́ная ступе́нь akadémischer Grad;

вучо́нае зва́нне Professórentitel m -s, -;

3. (дрэсіраваны) ábgerichtet, dressíert;

4. у знач наз м Geléhrte (sub) m -n, -n, Wíssenschaftler m -s, -;

сусве́тны вучо́ны ein Geléhrter von Wéltruhm

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)