-біёз
(гр. biosis = жыццё)
другая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці «жыццё», «жыццёвы працэс».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інцыстава́нне
(ад ін- + цыста)
працэс утварэння шчыльнай абалонкі (цысты) у аднаклетачных арганізмаў пры неспрыяльных умовах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лакта́цыя
(ад лац. lactare = утрымліваць малако, карміць малаком)
працэс утварэння і выдзялення малака малочнымі залозамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
латэнсіфіка́цыя
(ад лац. latens = схаваны + -фікацыя)
працэс узмацнення схаванага (непраяўленага) фатаграфічнага адлюстравання да праяўлення фотаматэрыялу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мікраэвалю́цыя
(ад мікра + эвалюцыя)
эвалюцыйны працэс, які адбываецца ўнутры папуляцый і прыводзіць да дыферэнцыяцыі віду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
седыментагене́з
(ад лац. sedimentum = асяданне + -генез)
працэс накаплення і канчатковага асядання асадкаў у водным асяроддзі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фермента́цыя
(лац. fermentatio = браджэнне)
біяхімічны працэс перапрацоўкі сыравіны пад уздзеяннем ферментаў (напр. ф чайных лістоў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пахатрава́ць ’патынкаваць’ (карм., Мат. Гом.). Відаць, генетычна звязана з рус. смал. ха́трасьтя ’лахманы’, чэш. chátrati ’рабіцца непрыдатным, старэць’, chatrný ’слабы, нягеглы’, славац. ’хваравіты, кволы’. Трубачоў (Эт. сл., 8, 22) выводзіць праформу xatra, якая са *skatra, роднаснага з літ. skė́trioti, skėtrióti ’растапырваць рукі’. Семантычна, аднак, карм. пахатрава́ць абазначае процілеглы працэс (’абнаўляць, рабіць лепшым’), як зах.-слав. chátrati, chatrný ’старэць, слабець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расти́тельный
1. раслі́нны;
расти́тельный мир раслі́нны свет, перен. раслі́ннае жыццё;
расти́тельный орна́мент раслі́нны арна́мент;
расти́тельное ма́сло але́й;
2. (относящийся к росту) ро́ставы, вегетацы́йны;
расти́тельный проце́сс ро́ставы (вегетацы́йны) працэ́с.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фарс, ‑а, м.
1. Тэатральная п’еса лёгкага, жартаўлівага, часам фрывольнага зместу. Зусім няслушным з’яўляецца сцверджанне тых даследчыкаў, якія імкнуцца радаслоўную гогалеўскіх герояў шукаць не ў рускай рэчаіснасці, адкуль быў узяты сюжэт камедыі, а нібыта ў французскіх вадэвілях і фарсах, якія ставіліся тады ў рускіх тэатрах. «Полымя». Нельга адмаўляць таго, што ў фінале «Паўлінкі» скарыстаны элементы вадэвіля і фарса. Ярош. // Манера ігры акцёра, заснаваная на блазенстве, грубых жартах з мэтай выклікаць смех у гледачоў.
2. перан. Ганебнае, цынічнае відовішча. Судовы працэс над ім [Хойзерам] звялі да фарса. Новікаў. Супастаўляючы гэтыя працэсы, ён [Максім] зразумеў, што цяперашні працэс ёсць не што іншае, як пусты фарс для выратавання прыстойнасці панскага правасуддзя. Машара.
[Фр. farce.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)