Ідэа́л. Запазычанне пачатку XX ст. Фанетычная форма (адсутнасць дзекання) сведчыць хутчэй аб польск. (Гіст. лекс., 261; Гіст. мовы, 2, 144), чым аб рус. пасрэдніцтве (як Крукоўскі, Уплыў, 77; Гіст. лекс., 272), але націск. Польск.ideał з лац.idealis ’ідэальны’ (SWO, 295). За польск. пасрэдніцтва дзеяслова ідэалізава́ць суф. ‑аваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нулісо́мія
(ад лац. nullus = нізкі + сома)
адсутнасць у храмасомным наборы клетак арганізма якой-н. пары гамалагічных храмасом у норме, уласцівай дадзенаму віду; прыватны выпадак анеуплаідыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
safety[ˈseɪfti]n.
1. бяспе́ка, адсу́тнасць ры́зыкі;
road safety даро́жная бяспе́ка;
public safety грама́дская бяспе́ка
2. захава́насць, непашко́джанасць;
travel in safety до́бра падаро́жнічаць
♦
play for safety рабі́ць што-н. не рызыку́ючы;
(there is) safety in numbers калекты́ўная адка́знасць менш небяспе́чная, чым індывідуа́льная
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
анамі́я
(фр. anomie = адсутнасць закону, арганізацыі)
маральна-псіхалагічны стан індывідуальнай і грамадскай свядомасці, які характарызуецца разлажэннем сістэмы маральных, сацыяльных каштоўнасцей і выражаецца ў апатыі, расчараванні ў жыцці, злачыннасці.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АТАНІ́Я
(ад грэч. atonia расслабленасць, вяласць),
адсутнасцьфізіял. тонусу ў мышцах шкілета і ўнутраных органаў. Узнікае пры захворванні нерв. сістэмы, унутр. органаў, пры эндакрынных і інфекц. хваробах, недастатковым харчаванні і парушэнні абмену рэчываў. Можа быць прыроджаная і набытая. Ва ўнутр. органах трапляецца атанія страўніка (парушэнне стрававання), кішак (запоры), маткі пры родах (цяжкія роды) і пасля родаў (крывацёк). Лячэнне залежыць ад прычыны ўзнікнення, лакалізацыі і ступені пашкоджання.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ко́ўзацца ’катацца па слізкай паверхні’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., ТС, Сл. паўн.-зах., Жд. 3, Бяльк., Федар. Рук., КЭС, лаг., Янк. Мат.). Укр.ковзатися, рус.колзать ’тс’, польск.kielzać sie, чэш.klouzati se, славац.kľzať ’тс’. Адсутнасць адпаведнікаў у паўднёвых славян вымушае сумнявацца ў праславянскім характары *kъlzati (параўн. ЕСУМ, 2, 483).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
несумле́нны, ‑ая, ‑ае.
Які страціў сумленнасць, які ідзе на непрыстойныя ўчынкі. Знаходзіліся такія куточкі, хоць і мала іх было, дзе несумленны чалавек, вядома, з хітрасцю ды асцярожнасцю, мог свае рукі пагрэць.Васілевіч.// Які выяўляе адсутнасць сумленнасці. Працоўны чалавек ніколі не спакушаўся багаццем, нажытым несумленным шляхам.Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбро́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Адсутнасць згоднасці ў чым‑н.; разлад, беспарадак. Заўвагі дзяўчат выклікалі глыбокі разброд і спрэчкі ў сям’і Арцёма Іванавіча. Утварыліся дзве непрымірымыя групы.Мележ.Янка Купала працаваў над «Словам аб палку Ігаравым», калі ў асяроддзі старой пісьменніцкай інтэлігенцыі назіраўся разброд, ідэйная раз’яднанасць.Палітыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пу́стка ’пусташ, няўдобіца; зямля, якая не апрацоўваецца’ (ТСБМ; палес., ЛА, 2; ТС, Сл. ПЗБ, Шат., Бяльк.), ’нежылое, пакінутае памяшканне’ (Жд. 1, ПСл), ’арэндны ўчастак зямлі, на якім няма ніякіх “дваровых выгод” (дома, хлявоў, агароджы і г. д.)’ (Яшк. Мясц.), pústka ’апусцелая сяліба’ (Варл.), пу́сткі ’адсутнасць жывой істоты; уражанне нежылога памяшкання’ (Мядзв.), пустке́ ’пустая зямля’ (Сцяц.), пу́стка ’беспарадак’ (Нік. Очерки), ’пусты арэх’ (Нас.), пу́сткі ’глупствы; пустата, адсутнасць грошай’: пу́стки в кише́ни (Нас.), укр.пу́стка ’нежылы, пакінуты дом; участак зямлі, які належыць асобе, што выбыла з сельскай абшчыны’, рус.дыял.пу́стка ’пусташ; пустое, закінутае жыллё’, польск.pustka ’бязлюднае месца; нежылы дом; разваліна’, чэш.poustka ’пустое месца, адлог’, ст.-чэш.pústka ’пусташ’. Утворана ад пусты́ ’парожні, бязлюдны, непатрэбны’ (*pustъ); параўн. пу́ста ’нежылое памяшканне; пусташ; пустата’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
vermíssen
vt не далі́чвацца, заўважа́ць адсу́тнасць
wir háben dich vermísst — нам цябе́ нестава́ла; мы сумава́лі па табе́
vermísst wérden — прапа́сці без ве́стак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)