1.чым на каго і без дап. Узмахам падняць руку (для нанясення ўдару).
З. палкай.
2.перан., на што. Намерыцца зрабіць што-н. вялікае, складанае, значнае або атрымаць што-н.; зрабіць спробу незаконна захапіць што-н.
З. на новую тэму.
З. на чужое дабро.
|| незак.зама́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз.зама́хванне, -я, н.ізама́х, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
precarious
[prɪˈkeriəs]
adj.
1) няпэ́ўны, хі́сткі; незабясьпе́чаны, небясьпе́чны, рызыко́ўны (і пра жыцьцё)
2) неабгрунтава́ны, сумне́ўны (пра высно́ву)
3) ненадзе́йны, зале́жны ад чужо́е во́лі
precarious situation — няпэ́ўнае стано́вішча
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Кра́сці ’ўпотай браць чужое’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., ТС, Бяльк.). Укр.красти, рус.красть, ст.-рус.красти ’тс’, ст.-слав.красти, балг.крада, макед.краде, серб.-харв.кра̏сти, славен.krásti ’тс’, польск.kraść, чэш.krásti, славац.krásť ’тс’. Прасл.krasti практычна не мае надзейных паралелей у іншых індаеўрапейскіх мовах. Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 12, 102–105.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узурпа́тар, ‑а, м.
Той, хто незаконна захапіў у свае рукі ўладу або прысвоіў сабе чужое права, паўнамоцтва. Слова Міцкевіча было заўсёды блізкае для тых, хто змагаўся і не скараў ганебна галавы перад узурпатарам.Лойка.// Прыгнятальнік. Рабочыя і салдаты паўсталі супраць гнёту ўзурпатараў.«Полымя».
[Лац. usurpator.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Aes partum scelere solet aera decem removere
Грошы, набытыя злачынным шляхам, звычайна прыносяць дзесяцікратныя страты.
Деньги, приобретённые преступным путём, обычно приносят десятикратные убытки.
бел. На чужое дабро нясі слёз вядро. Не працягвай рукі на чужое, бо свае згубіш. Чужое ўзяць ‒ свае згубіць. Не бяры чужога: аддасі свае. Не ганіся за чужым, не трэба будзе плаціць свае.
рус. Чужая денежка впрок не идёт: как придёт, так и уйдёт. От чужих нажитков не нажить пожитков. За чужим погонишься ‒ своё потеряешь. Чужое взять ‒ своё потерять. Чужое добро берёт за ребро. Чужим добром не построишь дом. Чужим добром не разживёшься. Чужое добро впрок нейдёт. Чужая одёжа не надёжа. Чужим богат не будешь. Чужой хлеб петухом в горле запоёт.
фр. Argent d’autrui nul n’enrichit (Деньги других никого не обогащают). Mal gagné mal dépensé (Плохо заработано, плохо растрачено).
англ. Ill gotten, ill spent (Худо получено, худо потрачено). Ill gotten wealth never thrives (Худо нажитое добро не впрок).
нем. Böser Gewinn fährt bald dahin (Худой выигрыш быстро уходит). Fremdes Brot, herbes Brot (Чужой хлеб ‒ тяжёлый хлеб).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
stroić się
незак. прыбірацца, выстройвацца;
stroić się w cudze piórka — прыбірацца ў чужое пер’е
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Апіво́ш ’п’яніца’ (Сцяц., Бір. дыс.), апівоша (Янк. III), апівошына (Абабур.). Польск.арг.opiwosz, piwosz. Рус.дыял.опивоха. Утворана ад дзеяслова апіваць ’часта і многа піць чужое’ (Янк. I), ад якога і апівака ’той, хто любіць апіваць’, пры дапамозе экспрэсіўнага элемента ‑ош. Гэты элемент суадносіцца з суфіксам ‑ох(а) (льсьцёх, раскідоха) (Карскі 2-3, 37) і суфіксамі на ‑ш (збродыш, поганыш) (там жа, 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кра́сці, краду, крадзеш, крадзе; пр. краў, крала; незак.
1.што. Употай браць, прысвойваць сабе чужое. І ведалі ўсе, што крадзе гэты загадчык усё са складу.Лынькоў.
2. Займацца кражамі, быць злодзеем. Гаспадаркаю ён не займаўся, .. выпіваў, трохі краў і прыставаў да розных цёмных людзей.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паква́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Спакусіцца чым‑н., пагнацца на што‑н. Паквапіцца на чужое дабро. □ Конь быў ліхі, натурысты, але прадавалі танна, і Стручок паквапіўся на гэта.Мележ.[Мальвінка:] — Я ведаю, што я табе не люба, што ты не на мяне паквапіўся, а на маю гаспадарку.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мець жаданне, імкнуцца завалодаць чым‑н. Квапіцца на чужое. □ Надта ж квапіўся на бацькава дабро сын, хацеў менш рабіць і больш права распараджацца.Сачанка.Не ідуць на прынаду ні воўк, ні ліс Заяц на канюшыну не квапіцца.Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)