дыспергава́ць
(лац. dispergere = рассейваць, рассыпаць)
раздрабняць цвёрдыя або вадкія целы ў якім-н. асяроддзі, у выніку чаго ўтвараюцца парашкі, суспензіі, эмульсіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АМАЛЬГА́МА
(франц. amalgame ад грэч. malagma мяккая падкладка),
сплаў ртуці з інш. металам. У залежнасці ад суадносін ртуці і металу падзяляюцца на вадкія і цвёрдыя. Цвёрдыя пры награванні раскладаюцца на зыходныя кампаненты, вадкія застаюцца ўстойлівымі ў вял. інтэрвале тэмператур. Інертныя да агрэсіўных асяроддзяў, маюць добрыя цеплафіз. ўласцівасці. Утварэнне амальгамы адбываецца пры змочванні і дыфузіі ртуці ў метал. Кампаненты амальгамы ўтвараюць інтэрметал. злучэнні — меркурыды. Золата, серабро, волава лёгка сплаўляюцца з ртуццю, медзь — у здробненым стане ці пры награванні. Амальгамы — прамежкавыя рэчывы пры здабычы высакародных металаў з рудаў і канцэнтратаў; метад іх атрымання — амальгамацыя.
т. 1, с. 304
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
се́нечкі, ‑чак; адз. няма.
1. Разм. Памянш.-ласк. да сені. Калі ў сенечках пачуліся цвёрдыя крокі і ў пакойчык зайшоў змакрэлы старшы лейтэнант, я ведаў, што рабіць. Навуменка.
2. Абл. Кладоўка пры хаце; клець. А некаторыя [настаўнікі] цішком наведваліся ў каморы і сенечкі, дзе мелі свае рэзідэнцыі абранніцы іх сэрца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крэ́да
(лац. credo = веру)
1) веравызнанне, сімвал веры ў каталіцкай царкве;
2) чые-н. цвёрдыя перакананні, погляды, асновы светапогляду (напр. жыццёвае к., навуковае к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЛІГАЭФІРАКРЫЛА́ТЫ, поліэфіракрылаты,
сінтэтычныя алігамеры, прадукты ўзаемадзеяння мнагаатамных спіртоў з многаасноўнымі к-тамі ў прысутнасці рэгулятараў росту макрамалекул (напр., акрылавыя к-ты). Бясколерныя вязкія вадкасці ці цвёрдыя рэчывы. Маюць высокую рэакцыйную здольнасць. Выкарыстоўваюцца ў вытв-сці шклапластыкаў, лакафарбавых матэрыялаў, клеяў, кампаўндаў, палімербетону, герметыкаў, друкарскіх формаў.
т. 1, с. 256
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
неўласці́вы, ‑ая, ‑ае.
Не характэрны каму‑, чаму‑н.; нязвычны для каго‑, чаго‑н. Марына Астапаўна прыпынілася, заглянула.. [Арэшкіну] у твар і з неўласцівым ёй раздражненнем сказала: — Пайшлі вы к чорту, Арэшка! Абрыдла мне ўсё гэта! І не чапляйцеся вы да мяне. Шамякін. Цвёрдыя пшаніцы, высеяныя ў неўласцівых для іх глебава-кліматычных умовах, .. змяняюць свае марфалагічныя адзнакі. «Весці».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цані́цца, цанюся, цэнішся, цэніцца; незак.
1. Мець пэўную цану; валодаць каштоўнасцю. Цвёрдыя сарты пшаніцы вельмі цэняцца на сусветным рынку. □ [Алег:] — Тут, у гэтых бязлесных мясцінах, паша сасна здорава цэніцца. Радкевіч.
2. Лічыцца значным, важным, каштоўным. Сёння больш пачынае цаніцца ў літаратуры такая якасць, як настраёвасць, філасофская глыбіня, добрая апавядальнасць. Гіст. бел. сав. літ.
3. Зал. да цаніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шо́ры, -аў.
1. Цвёрдыя пласцінкі, прымацаваныя да вуздэчкі на ўзроўні вачэй, якія не даюць магчымасці каню глядзець па баках.
Хто згадзіўся надзець ш., той надзене і хамут (прыказка).
2. У парнай запрэжцы: збруя без дугі і хамута, са шлеямі (гл. шляя ў 2 знач.; спец.).
3. перан. Тое, што перашкаджае каму-н. правільна разумець наваколле; абмежаванасць (кніжн.).
Ш. на вачах у каго-небудзь.
Ш. некультурнасці.
◊
Браць у шоры, трымаць у шорах каго (разм.) — строга абмяжоўваць чые-н. дзеянні, свабоду дзейнасці.
|| прым. шо́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
fast3 [fɑ:st] adj.
1. ху́ткі, шпа́ркі;
a fast train ху́ткі цягні́к;
2. : be fast спяша́цца (пра гадзіннік);
My watch is ten minutes fast. Мой гадзіннік спяшаецца на 10 хвілін.
3. трыва́лы, мо́цны;
fast colours/dyes трыва́лыя фа́рбы;
hard and fast rules цвёрдыя пра́вілы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ксіліды́ны
(ад гр. ksylon = ссечанае дрэва)
арганічныя злучэнні, цвёрдыя або вадкія бясколерныя рэчывы з пахам аніліну, выкарыстоўваюцца пры вырабе фарбавальнікаў, як паскаральнікі вулканізацыі каўчуку, як антыаксіданты і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)