бязба́цькавіч, ‑а, м.

Разм. Той, хто жыве, выхоўваецца без бацькі; сірата. [Параска:] — Сыночак ты мой харошы, цураецца цябе твой бацька. Бязбацькавічам будзеш расці... Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раскашава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся; незак. (разм.).

1. Жыць у раскошы, мець усяго ў дастатку.

2. і (рэдка) зак. Жыць (пачаць жыць) або размяшчацца (размясціцца) дзе-н. вельмі свабодна, на вялікай плошчы.

Раскашуецца адна ў такой вялікай кватэры.

3. перан. Буйна расці на прыволлі.

Раскашуецца пад плотам крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каржакаве́ць, ‑ее; незак.

Расці каржакаватым, з нізкім сукаватым ствалом (пра дрэва). Многа дрэў чахне на балоце, не ідуць у рост, а ліпяць, каржакавеюць. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Буя́ць ’буйна расці; расці ў лісце, бацвінне, на націну, салому’ (БРС, Арх. Бяльк., слонім., КЭС, лаг., Інстр. I, Сцяшк. МГ, Гарэц., Жд., Інстр. III, Мат. Гродз., Янк. II, Янк. III), ’рыкаць (пра вала)’ (Арх. Бяльк., слонім.), ’гудзець; лётаць з гудзеннем’ (Сцяшк. МГ, Сцяц.), ’ярка гарэць’ (Гарэц.), ’лятаць, парыць’ (Гарэц.), ’буяніць, шалець’ (Сцяц., Бяльк., Булг.). Рус. буя́ть ’разрастацца’, укр. буя́ти ’буйна расці, разрастацца і г. д.’, польск. bujać, чэш. bujeti ’хутка, буйна расці’, серб.-харв. бу́јати ’буйна расці’, балг. буя́, буя́я ’тс’ і г. д. Прасл. *bujati ’тс’. Старая этымалогія (Міклашыч, Türk. El., 1, 268): запазычанне з цюрк. bujumak ’расці’ вельмі няпэўная. Звычайна лічыцца вытворным ад і.-е. кораня (базы) *bheu̯ā‑ ’быць, расці’ (гл. быць), Параўн. і такія і.-е. формы, як ст.-інд. bhū́yān ’большы, мацнейшы і да т. п.’ Сюды ж і вытворнае *bujьnъ ’бурны, буйны, пышны і г. д.’ Гл. Мейе, Études, 378, Траўтман, 40; Фасмер, 1, 234; Бернекер, 98; БЕР, 2, 96; Слаўскі, 1, 49.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

алігатро́фы

(ад аліга- + -трофы)

расліны, здольныя расці на бедных пажыўнымі рэчывамі глебах (напр. верас, сасна); параўн. мезатрофы, эўтрофы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Росць 1 ’расці’, ’атрымліваць задавальненне’ (Бяльк., Юрч. Фраз. 1, Юрч. Сін.), рость, рэсть ’расці’ (Растарг.), ро́сціць ’гадаваць, вырошчваць’ (астрав., пух., Сл. ПЗБ). Да расці́ (гл.). Аб скарочаным суфіксе *‑ti гл. Карскі 2-3, 279.

Росць 2 ’рост’, ’расток, парастак’ (іўеў., Сцяшк. Сл.; ТС). З прасл. *orstъ пры дапамозе суф. ‑ь з адцягненым значэннем *‑orst‑ь. Іншы суфікс ‑jь у рошч (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

артатрапі́зм

(ад арта- + трапізм)

здольнасць бакавых органаў раслін расці паралельна на-прамку раздражнення (святла, хімічнага рэчыва і інш.); параўн. плагіятрапізм.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

thrive [θraɪv] v. (thrived or throve, thrived or thriven) (on) квітне́ць, бу́йна расці́, рабі́ць по́спехі;

He throve on trade. Ён разбагацеў гандлюючы.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Рошч ’рост, росля’ (іўеў., Сл. ПЗБ). З прасл. *orst‑jь < orsti > расці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гусці́цца, ‑ціцца; незак.

Разм.

1. Густа расці, разрастацца. У агародчыку перад вокнамі чарнела вяргіня і гусцілася каля сцяны і плоту мята. Чорны.

2. Згушчацца, станавіцца непраглядным. Змрок гусціўся. Хмары гусціліся на небасхіле.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)