Ві́шня (БРС, Касп., Бяльк., Кіс., Бес., КТС). Рус.ви́шня, укр.ви́шня, балг.вишня, серб.-харв.ви̏шња, славен.vȋšnja, чэш.višně, славац.višňa, польск.wiśnia, в.-луж.wišeń, н.-луж.wišńa. Прасл.*višьnʼa ’вішня’. Слова няяснага паходжання. Параўноўваецца са ст.-в.-ням.wîhsila, с.-в.-ням.wîhsel ’чарэшня’ і далей з лац.viscum, грэч.ἰξός (< *uiks) ’птушыны клей’ (таму што клей з вішні ўжываўся як птушыны клей) (Літаратуру гл. Фасмер, 1, 325). Іншыя даследчыкі (Г. Майер, Alb. Wb., 473 і наст.; Фасмер, ИОРЯС, 12, 2, 225; Гр.-сл. эт., 44; Шрадер, 17, 30) лічаць гэта слова запазычаннем з грэч.βύσσινος ’пурпурова-чырвоны’. Параўн., напрыклад, назву фарбы ў ст.-рус.вишъневый, вишьнявый (вишньневъ бархатъ). Махэк₂ (692) лічыць гэта слова праеўрапейскім. Балтыйскія адпаведнікі запазычаны са славянскіх моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хор, -у, мн. хары́і (з ліч. 2, 3, 4) хо́ры, харо́ў, м.
1. Група спевакоў, якія разам выконваюць вакальныя творы.
Х. хлопчыкаў.
2. Музычная п’еса, прызначаная для выканання пеўчым калектывам.
3.перан. Адначасовае гучанне мноства галасоў, гукаў.
Х. дзіцячых галасоў.
Птушыны х.
4.перан. Мноства аднолькавых выказванняў, меркаванняў.
Х. пахвал.
5.у знач.прысл.хо́рам. Усе разам, у некалькі галасоў, дружна.
Спяваць хорам.
Прапанову падхапілі хорам.
|| прым.харавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Х. гурток.
Харавыя песні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
база́р
1. ры́нак, -нку м., база́р, -ру м.; (ярмарка) кірма́ш, -шу́м.;
2.перен., разг. кірма́ш, -шу́м.;
◊
пти́чий база́р(место слёта птиц)птушы́ны база́р;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папуга́й, ‑я, м.
1. Трапічная лясная птушка з яркім стракатым апярэннем, якая здольна пераймаць розныя гукі, у тым ліку і чалавечую мову. Хоці праціскаўся скрозь шумны натоўп туды, адкуль чуўся птушыны гоман.. Тут былі і яркія, з вялікімі дзюбамі, туканы, і стракатыя папугаі, і рознакаляровыя галубы, і безліч іншых маленькіх і вялікіх птушак.Арабей.
2.перан.Разм. Пра чалавека, які не мае свайго погляду, паўтарае чужыя словы, думкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́гат, ‑у, М ‑гаце, м.
Гучны, нястрыманы смех. Ад рэчкі даносіўся вясёлы рогат. Мабыць, нягледзячы на цемень, салдаты купаліся.Навуменка.Андрэю завязалі вочы і далі ў рукі вялізарныя ножніцы, і ён пад гамерычны рогат моладзі пайшоў .. адрэзаць цукерак.Лобан.// Пра гукі, якія нагадваюць гучны смех. Пад Маладзечнам шмат лясоў: Там, у гушчары дрэў Уночы чуцен рогат соў, Удзень — птушыны спеў.Панчанка.
•••
Пакаціцца (паехаць) ад (з) рогатугл. пакаціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
двор¹, двара́, мн. двары́, дваро́ў, м.
1. Участак зямлі пры доме, хаце паміж гаспадарчымі будынкамі.
Выйсці з хаты на д.
2. Сялянскі дом з усімі будынкамі каля яго; асобная сялянская гаспадарка.
Вёска на сорак двароў.
3. Маёнтак (гіст.).
Панскі д.
4. Гаспадарчы цэнтр сельскагаспадарчага прадпрыемства.
Жывёльны д.
Птушыны д.
○
Манетны двор — дзяржаўнае прадпрыемства, дзе адбываецца чаканка манет і вырабляюцца ордэны, медалі і інш.
Заезны двор — памяшканне пры дарозе для начлегу з месцам для коней.
◊
На дварэ — на адкрытым паветры, не ў хаце.
Ні кала ні двараў каго (разм.) — няма нічога.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кірма́ш
(польск. kiermasz, ад ням. Kirchmesse)
1) святочны базар, які даўней рабіўся звычайна ў пэўную пару года і суправаджаўся народным гуляннем, забавамі;
2) перыядычны масавы продаж тавараў, звычайна ў пэўным месцы (напр. пераднавагодні к.);
3) перан. шумнае зборышча (напр.птушыны к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Жаро́нцы ’каменьчыкі ў страўніку птушак’ (брасл., Нар. словатв., 134), жаронцы, жаронкі ’страўнік у птушак, пуп’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.пск.жаронки, смал., пск., калін.жерёнки, кастр.жерновки́, калуж.жёрны ’птушыны страўнік’. Значэнне ’каменьчыкі…’ можа мець другасны народна-этымалагічны характар. Першасны, відаць, пераносны (па функцыі ’перамолвання’ ежы) ад жаро́н (гл.). Цікава ў гэтым плане, што ў дыялектах вядома рус.жерновки́ ’каменьчыкі ў рака каля страўніка’, польск.żarna ’сківіца рака’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sanctuary
[ˈsæŋktʃueri]
n., pl. -aries
1) сьвяты́ня f., храм -а m.; сьвяці́лішча n.
2)
а) ме́сца прыста́нішча або́ абаро́ны
б) прыту́лак -ку m.
3) запаве́днік -у m.
a bird sanctuary — птушы́ны запаве́днік
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
база́р, -ру м., в разн. знач. база́р;
калга́сны б. — колхо́зный база́р;
кні́жны б. — кни́жный база́р;
схадзі́ць на б. — сходи́ть на база́р;
чаго б. зрабі́лі? — чего́ база́р устро́или?;
○ птушы́ны б. — пти́чий база́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)