Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
іміта́цыя
(лац. imitatio)
1) майстэрскае перайманне каго-н., чаго-н. (напр. і. воўчага голасу);
2) падробка чаго-н. пад што-н. (напр. і. пад чырвонае дрэва);
3) паўтарэнне музычнага матыву (мелодыі) у другім голасе на інтэрвал вьппэй або ніжэй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
паро́дыя
(гр. parodia = спевы навыварат)
1) твор, сатырычна або камічна падроблены пад іншы твор; жанр сатырычнай літаратуры, заснаваны на камічным перайманні стылю асобнага твора ці пісьменніка;
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Тра-ля-ля́ — выклічнік, які выражае радасць, весялосць, асабліва ў спевах, прыпеўка (Цых.); сюды ж траляля́каць ’прысоўваць’, мянушка Тралялёначка (Ф. Багушэвіч). Параўн. укр.тра‑ла‑ла́ — выгук для выражэння радасці, рус.тра‑ля‑ля́ ’тс’, польск.tra la la ’тс’, чэш.trala, tralala ’тс’, tralalovati ’спяваць tralala’, славен.trȃlala ’тс’. Гукаперайманне, аналагічнае ўтварэнням у іншых мовах, параўн. літ.talala, talalúoti ’балбатаць, трашчаць, плявузгаць’, ідыш tralaláj ’прысоўванне’, tralalajken ’тралялякаць’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), ням.tralla, trallala — выгук, што перадае мелодыю без слоў, trällern ’прысоўваць’, франц.tralala, іт.trallalà — імітуюць спевы без слоў. Уключае т. зв. першасныя інтэр’екцыі тра, ля, якія прысутнічаюць і ў складзе выклічнікаў тра‑ра‑ра, тра-та-та, ля‑ля‑ля і пад. Смаль–Стоцкі (Приміт., 178) бачыць у іх перайманне гукаў, якія выдаюць музычныя інструменты (барабан, труба і інш.). Гл. таксама Махэк₂, 649; Duden, Etymologie, 859; Сной₂, 776 (для славенскай мяркуе пра запазычанне з заходнееўрапейскіх моў); ЕСУМ, 5, 617.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Ня́хаць ’бегаць у пошуках спажывы’. Няясна; магчыма, звязана з Ахаць (яхыць) ’брахаць (пра сабаку, які праследуе здабычу)’, гл. Параўн. таксама нах‑нах! ’падзыўныя воклічы для сабакі’ (мсцісл., З нар. сл.), якое разглядаецца як фанетычнае перайманне голасу сабакі, што праследуе звера (Тура, Этнолингвистика текста. Семиотика малых форм фольклора, І. Тез. и предв. мат-лы к симп. М., 1988, 107); у такім выпадку змякчэнне можа мець экспрэсіўны характар, параўн. ня‑ня ’тс’ (гл.), рус.нех‑нех ’словы, якімі падклікаюць сабак’.
◎ Няха́ць, няхаіць ’адкладваць справу з-за гультайства ці нядбальства’ (Нас.), укр.нехати ’не рухаць’, нехаяти ’не дбаць; ігнараваць што-небудзь’, рус.нехати ’пакідаць, пушчаць’, польск.niechać ’дапускаць, дазваляць; не рухаць, пакідаць у спакоі, не звяртаць увагі’, чэш.nechati ’тс’, славац.nechať ’тс’, в.-луж.njechać, н.-луж.njechaś ’не цікавіцца, не мець жадання’, палаб.nechat ’пушчаць’, славен.nehati ’перастаць, пусціць’, серб.-харв.не xäjam ’не звяртаць увагі, не клапаціцца’, балг.нехая ’не турбавацца, не клапаціцца’. Прасл.*nechajati/*nechatiy утворанае ад *chajati/*chatiy этымалагічна не зусім яснага, параўн. Бязлай, 1, 190; Шустар-Шэўц, 13, 1010; Фасмер, 3, 70; Махэк₂, 394. Параўн. хаяць (гл.).
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слепо́й
1.прил., прям., перен. сляпы́; (в прям. знач. — ещё) невіду́шчы;
слепо́й щено́к сляпо́е (невіду́шчае) шчаня́;
слепо́е подража́ние сляпо́е перайма́нне;
слепо́й шрифтспец. сляпы́ шрыфт;
слепа́я поса́дкаав. сляпа́я паса́дка;
слепо́й полётав. сляпы́ палёт;
слепа́я кишка́анат. сляпа́я кі́шка;
слепо́е пятно́анат. сляпа́я пля́ма;
слепо́е око́шко сляпо́е аке́нца;
◊
слепо́й дождь сляпы́ (цыга́нскі) дождж;
слепа́я ку́рица сляпа́я ку́рыца
2.сущ. сляпы́, -по́га м., невіду́шчы, -шчага м.;
учи́лище для слепы́х вучы́лішча для сляпы́х (невіду́шчых).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ЗАХО́ДНІКІ,
прадстаўнікі адной з плыней рас. грамадскай думкі 1840—50-х г., якія выступалі за развіццё Расіі па зах.-еўрап. шляху. Сярод З. пераважалі дваране, былі таксама разначынцы і выхадцы з багатага купецтва. Да З. належалі: літаратары П.Я.Чаадаеў, І.С.Тургенеў, М.А.Мельгуноў, В.П.Боткін, П.В.Аненкаў, вучоныя Ц.М.Граноўскі, С.М.Салаўёў, К.Дз.Кавелін, І.В.Вярнадскі і інш., прымыкалі пісьменнікі Дз.В.Грыгаровіч і І.А.Ганчароў, В.М.Майкаў, М.А.Някрасаў, М.Я.Салтыкоў-Шчадрын і інш. У грамадскай барацьбе супраць «тэорыі афіцыйнай народнасці» і ў ідэйных спрэчках са славянафіламі 1840-х г. на баку З. выступалі і атаясамлівалі сябе з імі А.І.Герцэн, М.П.Агароў, В.Р.Бялінскі. З. супрацоўнічалі ў часопісах «Отечественные записки», «Современник», «Русский вестник», «Атеней», газ. «Московские ведомости» і інш. На філас. погляды З. значны ўплыў зрабілі творы зах.-еўрап. філосафаў Ц.Штрауса, Г.Гегеля, В.Баўэра, Г.Бокля і інш. Аснова іх светапогляду — запазычанае ў асветнікаў прызнанне вядучай ролі чалавечага розуму ў пазнанні, філас. асэнсаванні і практ. засваенні рэчаіснасці. Гіст. працэс З. ўспрымалі як прагрэс грамадства ад горшага да лепшага. Яны сцвярджалі самакаштоўнасць чалавечай асобы як носьбіта розуму, не прымалі патрыярхальную ідэю «сямейнага адзінства» памешчыкаў і іх прыгонных, былі прыхільнікамі хутчэйшага вызвалення сялян. З. лічылі «справядлівым» тое грамадства, дзе створаны ўсе ўмовы для існавання і самарэалізацыі асобы, крытычна ставіліся да парадкаў і сац. адносін у Зах. Еўропе, тлумачылі «заходні» шлях Расіі як перайманне лепшых рысаў зах.-еўрап. цывілізацыі. З. падзяляліся на т. зв. лібералаў (большасць), якія выступалі за мірныя, рэфарматарскія шляхі змен, і радыкалаў (лідэры А.І.Герцэн, і М.П.Агароў), якія дапускалі магчымасць рэв. змен у грамадстве. У 1860-я г. паміж радыкальнымі і ліберальнымі З. адбыўся рашучы разрыў. Многія тэарэт. палажэнні, выпрацаваныя З., сталі ідэалаг. асновай шэрагу радыкальных і ліберальных плыней рас. грамадскай думкі.
Літ.:
Сладкевич Н.Г. Очерки истории общественной мысли России в конце 50-х — начале 60-х гг. XIX в. Л., 1962;
Щукин В.Г. Русское западничество сороковых годов XIX в. как общественно-литературное явление. Краков, 1987;
Бердяев Н.А. Истоки и смысл русского коммунизма. М., 1990.