прыпіса́ць, -ішу́, -і́шаш, -і́ша; -ішы́; -і́саны; зак.
1. што. Напісаць у дадатак да чаго-н.
П. некалькі слоў.
2. каго-што. Прылічыць (у 2 знач.) запісаўшы.
П. да прызыўнога ўчастка.
3. што і каму-чаму. Палічыць вынікам чаго-н., зыходным ад каго-, чаго-н., прыналежным каму-н.
Поспех акцёра прыпісалі яго прыгажосці.
П. верш не таму, хто складаў.
|| незак. прыпі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыпі́ска, -і, 2Ш-пісцы, ж. (да 1 і 2 знач.) і прыпі́сванне, -я, н. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дапусці́ць, -пушчу́, -пу́сціш, -пу́сціць; -пу́шчаны; зак.
1. каго (што) да каго-чаго. Дазволіць каму-н. удзельнічаць у чым-н. або мець доступ куды-н.
Д. да экзаменаў.
Д. да работы.
2. што. Зрабіць што-н. міжвольна.
Д. памылку.
3. Дазволіць што-н. зрабіць, чаму-н. адбыцца.
4. Палічыць за магчымае, верагоднае.
Не магу нават думкі такой д.
5. Прыладзіць, прыгнаць што-н. да чаго-н.
Д. дзверы да вушака.
Д. аконную раму.
|| незак. дапуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. дапушчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
набіць, пабіць; аддубасіць, адхадзіць (разм.) □ намацаць бакі, палічыць рэбры, даць лупцоўкі
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
рабро́, -а́, мн. рэ́бры і (з ліч. 2, 3, 4) рабры́, рэ́браў н.
1. Дугападобная вузкая косць, якая ідзе ад хрыбетніка да грудной косці.
Зламаць р.
2. Звычайна выгнутая частка каркаса якога-н. збудавання, прадмета і пад. (разм.).
Валяюцца рэбры старой лодкі.
3. Адрэзак прамой, які ляжыць на перасячэнні дзвюх граней геаметрычнага цела.
Р. куба.
4. Вузкі край ці бок прадмета (па яго даўжыні), кант¹ (у 1 знач.).
Р. цагліны.
Р. далоні.
◊
Адны рэбры — хто-н. надта худы, благі.
Палічыць рэбры каму — пабіць, збіць каго-н.
|| прым. рэ́берны, -ая, -ае (да 1 знач.)
Рэберныя мышцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шалапу́т, ‑а, М ‑пуце, м.
Разм. Легкадумны, пусты чалавек; баламут; свавольнік. [Міхаленя:] — Малады чалавек, калі ты ў асабістым жыцці такі ж шалапут, як быў у гэтым палёце, то дрэнь справы. Алешка. Ці адкрывацца Васілю Раманавічу?.. Асудзіць ці не? А можа палічыць за шалапута і не даверыць сур’ёзных заданняў. Новікаў. І будзе прасвятлелы тварам, Не зведаўшы жыцця пакут, Чакаць свой мяч на тратуары З каленкам збітым шалапут. Вярба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
параўнава́цца, ‑нуюся, ‑нуешся, ‑нуецца; зак., з кім-чым.
Разм.
1. Зрабіцца роўным з кім‑н. Дзеці параўнаваліся з бацькамі.
2. Палічыць сябе роўным з кім‑н., у чым‑н., у якіх‑н. адносінах.
3. Аказацца на адной лініі, побач з кім‑, чым‑н. — Не там шукаеце.., — сказаў .. [гаспадар], калі з ім параўнаваўся прадстаўнік улады, і, мабыць, сам спалохаўся таго, што сказаў, бо адразу шмыгануў у сенцы. Чарнышэвіч.
4. Зрабіцца роўным, выраўнавацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залічы́ць, ‑лічу, ‑лічыш, ‑лічыць; зак., каго-што.
1. Уключыць у склад каго‑, чаго‑н., у якую‑н. катэгорыю. Залічыць студэнтам. Залічыць на работу. □ — Можаш, Сцяпан Захаравіч, залічыць мяне ў брыгаду па зборцы машын, — сказаў Амяллян. Хадкевіч. // Адвесці да ліку пэўных асоб, прадметаў, з’яў. Залічыць у адстаючыя. Залічыць раман да лепшых твораў.
2. Прылічыць каму‑н., занесці на чый‑н. рахунак. Залічыць працадзень.
3. Палічыць засвоеным, выкананым, паставіўшы залік (у 1 знач.). Залічыць курсавую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускла́сці, -ладу́, -ладзе́ш, -ладзе́; -ладзём, -ладзяце́, -ладу́ць; -ла́ў, -ла́ла; -ладзі́; -ла́дзены; зак.
1. каго-што на што. Пакласці на што-н., паверх чаго-н.
У. плуг на калёсы.
2. што на што. Урачыста пакласці.
У. вянок на магілу.
3. што на каго (што). Даручыць што-н. каму-н.
У. адказнасць на каго-н.
◊
Ускласці віну на каго — палічыць вінаватым каго-н.
Ускласці або узваліць на плечы каго, чые, каму — абцяжарыць чым-н. (звычайна працай, клопатамі; разм.).
|| незак. усклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і ускла́дваць, -аю, -аеш, -ае.
◊
Ускладаць надзеі на каго-што (кніжн.) — чакаць ад каго-, чаго-н. ажыццяўлення сваіх надзей.
|| наз. усклада́нне, -я, н. і ускла́дванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прызна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
1. каго-што, у кім-чым і каго-што. Пазнаць па знешніх прыметах.
П. у сустрэчным старога знаёмага.
Яяе ледзь прызнала: так яна пастарэла.
2. што. Дапусціць рэальнасць, наяўнасць чаго-н., згадзіцца лічыць законным што-н.
П. чые-н. правы.
П. свае памылкі.
3. каго-што кім-чым або за каго-што. Палічыць, зрабіць якое-н. заключэнне пра каго-, што-н.
П. сваім важаком (за важака). Урач прызнаў яго здаровым.
П. факты правільнымі.
4. каго-што. Ацаніць каго-, што-н. па заслугах.
Яго творчасць спачатку не прызналі.
|| незак. прызнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; -нава́й.
|| наз. прызна́нне, -я, н. (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ле́пшы прил.
1. сравнит. ст. лу́чший, лу́чше, полу́чше;
2. превосх. ст. лу́чший;
~шыя лю́дзі на́шай краі́ны — лу́чшие лю́ди на́шей страны́;
◊ у ~шым вы́падку — в лучше́м слу́чае;
не ма́ючы ле́пшага — за неиме́нием лу́чшего;
палічы́ць за ле́пшае — предпоче́сть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)