сацыя́л-дэмакра́тыя
(ад лац. socialis = грамадскі + дэмакратыя)
агульная назва сацыялістычных партый, якія ўзніклі ў розных краінах пачынаючы з другой пал. 19 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БУДЗІВІ́Д,
князь ВКЛ 2-й пал. 13 ст., брат Будзікіда.
т. 3, с. 313
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бенка́рт, банка́рт
(ст.польск. bęnkart, ад с.-в.-ням. benchart)
назва пазашлюбнага дзіцяці на Беларусі ў 16 — першай пал. 19 ст. (параўн. байструк).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ве́стэрн
(англ. westem = заходні)
фільм, п’еса, аповесць на тэму аб жыцці паўночнаамерыканскіх заходніх штатаў 2-й пал. 19 ст. і аб прыгодах каўбояў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гуме́ннік
1. Месца паблізу гумна, гумнішча (Нас. АУ).
2. Месца, дзе стаіць гумно (Бых. XVIII ці I пал. XIX ст. ЦДГА БССР, ф. 2191. воп. 2, адз. зах. 7).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
мак’яёлі
(іт. macchiaioli, ад macchia = пляма)
група італьянскіх мастакоў 2-й пал. 19 ст., жывапісу якіх была ўласціва свабодная манера пісьма сакавітымі каляровымі плямамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Лез́кі ’лесвіца’ (Сцяшк.). Утворана ад формы^угезь/. аналагічнай да лазы ’тс’ (гл.). Аднак для форм з ‑к‑ у гаворках ёсць варыянт (і з глухім у аснове) леска ’тс’ (Шат., Ян.; уздз., Жд. 2; ц.-пал., Нар. сл.; браг., Нар. словатв.). Да лезці (< прасл. lesti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напру́д ’насілу’ (Сержп., Отч.), сюды ж напру́дзіцца ’напружыцца’ (Пал.), ’напрэгчы ўсе сілы’ (Растарг.). Да *pręd ’цячэнне’, што звязана чаргаваннем з *pręd‑, гл. прадиць, прачуць; іншыя значэнні прадстаўлены ў пруд ’запруда’, прудкі ’хуткі’ і пад. Цікавы архаізм, у якім захавалася першасная семантыка славянскага слова ’сіла, напружанне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыдба́ць ’набыць, займець; нажыць; павялічыць маёмасць’ (Гарэц., Ласт., Байк. і Некр.; парыц., Некр., Др.-Падб., Інстр. 3; навазыбк., Пал.; Бяльк., ТСБМ). Прэфіксальнае ўтварэнне ад дбаць з асноўным знач. ’клапаціцца’ (гл.) з далейшым развіццём семантыкі. Параўн. рус. дыял. придба́ть ’назапасіць, нажыць, набыць’, ’завесці дзяцей’, укр. придба́ти ’набыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ласалья́нства
[ад ням. F. Lassale = прозвішча ням. сацыяліста (1825—1864)]
плынь у рабочым руху другой пал. 19 ст., якая адмаўляла класавую барацьбу і сацыялістычную рэвалюцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)