рак¹, -а, мн. -і, -аў, м.
Пакрытая панцырам прэснаводная або марская жывёліна з клюшнямі і брушкам.
Рачны р.
◊
Калі рак свісне — невядома калі або ніколі.
Паказаць, дзе ракі зімуюць каму — правучыць, пакараць каго-н.
|| памянш. рачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. ра́кавы, -ая, -ае і рачы́ны, -ая, -ае.
Ракавая шыйка (брушка рачнога рака). Рачыныя вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аніко́лі прысл разм (зусім ніколі, век) níemals, nie;
аніко́лі ў жыцці́ nie im Lében, nie und nímmer
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
го́ладна,
1. Прысл. да галодны (у 1 знач.).
2. безас. у знач. вык., звычайна каму. Пра галодны стан, адчуванне голаду кім‑н. Было страшна, голадна, але Анатоль ніколі не хныксіў, ніколі не наракаў на цяжкасці. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перапо́лы ў выразе: пераполае поле ’поле, якое ніколі не апрацоўвалася’ (Ян.). Відаць, са стараж.-рус. прѣполый ’зусім пусты’, параўн. ст.-рус. переполье ’дзікае поле’ (1665 г.), переполейцо (1640 г.) ’тс’. Да пера- і полы (гл.). Параўн. таксама перапалявіца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́хныль ’вухналь, цвік, якім прыбіваюць падкову да капыта’ (Бяльк.). Дыялектная змена слова вухналь ’тс’ (запазычанага з польск. ufnal < ням. Hufnagel; параўн. Брукнер, 592). Пры перанясенні націску на першы склад нібы «аднаўляецца» націскное «а» (якога там у рэчаіснасці ніколі не было).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
страшы́лішча, ‑а, н.
Разм. Тое, што і страшыдла. Бацька... Тату ля... Хто ён быў для Іванкі?.. Асілак, які падужае любое страшылішча і нікога слабога не пакрыўдзіць?.. Кірэенка. О, згінь, прападзі і ніколі-ніколі не прыходзь ты, страшылішча, на нашу зямлю! Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свабодалю́бны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і свабодалюбівы. Вы не згіналі плеч ніколі, Свабодалюбныя сыны. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ever [ˈevə] adv.
1. калі́-не́будзь;
Have you ever met him? Вы калі-небудзь сустракаліся з ім?
2. (у адм. ск.) ніко́лі;
hardly ever ама́ль ніко́лі;
Nothing ever happens here. Тут ніколі нічога не здараецца.
3. заўсёды;
He’s ever ready to help. Ён заўсёды гатовы дапамагчы;
for ever назаўсёды, назаўжды́
♦
ever so/ever such infml ве́льмі, надзвы́чай;
He’s ever so rich. Ён вельмі багаты;
yours ever/ever yours infml заўсёды Ваш (у лістах)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гэ́ты, -ага, м., гэ́та (гэ́тая), -ай, ж., гэ́та (гэ́тае), -ага, н., мн. гэ́тыя, -ых, займ. указ.
1. Паказвае на асобу або прадмет, якія знаходзяцца перад вачамі.
Г. ці той лес? Гэтага чалавека не сустракаў ніколі.
2. Паказвае на адрэзак часу, пра які ідзе гаворка.
Гэтымі днямі на рыбу не прыйдзецца ісці.
3. Паказвае на ўжо вядомую асобу або прадмет.
Дзіўны чалавек г.
Галілей!
Ах, гэтыя модніцы!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ча́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Невялікая шкляначка, часта на ножцы, прызначаная для піцця спіртных напіткаў.
2. Спіртное; выпіўка (разм.).
Ён ніколі не адказваўся ад чаркі.
|| памянш. ча́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ча́рачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
◊
Глядзець у чарку (разм., іран.) — любіць выпіць.
Заглядаць у чарку (разм., іран.) — выпіваць.
Пад чаркай (разм.) — п’янаваты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)