падва́хтавы, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які павінен змяніць таго, хто стаіць на вахце. Падвахтавы матрос.
падвахтавы́, ‑о́га, м.
Той, хто назначаецца на вахту (у 1 знач.). Выклікаць падвахтавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сала́ґа ’хто фанабэрыста’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Вуснае запазычанне рус. размоўн. шутл. і зняважл. сала́га ’малады матрос; малады нявопытны салдат’, наогул ’малады нявопытны чалавек’, якое з марскога слэнга і ўзыходзіць, відаць, да папярэдняга.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абхапі́цца, ‑хопіцца; зак.
Абхапіць, абняць адзін аднаго. — Хлопцы, ды гэта ж Цярэшка, мой сын, матрос з Чорнага мора! — І яны абхапіліся, трэслі адзін аднаго за плечы, грукалі кулакамі адзін аднаго па спінах. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камендо́р
(англ. commander)
матрос-артылерыст у рускім флоце (18 ст. — 1917 г.) і флотах некаторых іншых дзяржаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пла́ванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. плаваць (у 1, 3, 4 знач.). // Падарожжа на судне; рэйс. Прывёз з далёкага плавання і завёў тут гэтую гульню стары матрос Міхей Парфёнавіч, заядлы ў мінулым спартсмен. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ва́хтавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да вахты (у 1 знач.). Вахтавая служба. Вахтавы журнал.
2. Які нясе вахту; дзяжурны. Вахтавы матрос.
3. у знач. наз. ва́хтавы, ‑ага, м. Той, хто стаіць на вахце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
браняно́сец, ‑носца, м.
1. Вялікі браніраваны ваенны карабель з магутнай артылерыяй на борце. Браняносец «Пацёмкін». □ Сёмка-матрос, жартуючы, назваў параход браняносцам. Лынькоў.
2. Млекакормячая жывёліна, накрытая рагавым панцырам з акасцянелых скурных шчыткоў (водзіцца ў Паўднёвай і Цэнтральнай Амерыцы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Марына́рка ’цёплае, кароткае паліто’ (Сцяшк.), ’світка, якая апранаецца на кажух’ (Жд. 1), ’пінжак’ (Касп., Яруш.), ’пінжак, каптан з даматканага сукна’ (Сл. ПЗБ; навагр., Нар. сл.; Сл. Брэс.). З польск. marynarka ’тс’ < marynara ’кароткая куртка без таліі’ < marynarz ’матрос’ (Варш. сл., 2, 891; Кюнэ, 76).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чырванафло́цец, ‑флотца, м.
Воінскае званне радавога саставу Ваенна-Марскіх Сіл СССР з 1935 да 1946 г., калі яно было заменена званнем «матрос». Калі б ведалі дзяўчаты. Што за служба ў іхніх хлопцаў, У адважных, слаўных хлопцаў — Маракоў-чырванафлотцаў. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схо́дні, ‑яў; адз. сходня, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і сходы. Катэр стаіць напроці старых вязаў, і па сходнях бягуць, спяшаючыся, на паром людзі. Савіцкі. Усеўся [Іван] на халодных бетонных сходнях ганка і стаў чакаць. Дуброўскі. Матрос клаў доўгую сходню паміж бортам і берагам. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)