Ляту́чка ’крылападобны выраст на насенні некаторых раслін, які дазваляе яму лёгка разносіцца ветрам’, ’лёгкі від транспарту’, ’кароткая вытворчая нарада’ (ТСБМ). З суч. рус. лету́чка ’тс’. Да ляце́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лётаць лётыць ’лятаць (у розных кірунках)’, ’хутка бегаць, хадзіць’, ’насіцца’, ’заляцацца’ (Гарэц., Нас., Шат., ТСБМ; в.-дзв., паст., віл., барыс., Сл. паўн.-зах.; маладз., Янк. Мат.), драг. лётатэ і лэ́татэ ’тс’ (І. Лучыц-Федарэц). Рус. лётать, серб.-харв. ле́тети ’лётать туды-сюды’ (у адрозненне ад ле́тати — дзеяслова шматразовага дзеяння), магчыма, чэш. létati, lítat. Прасл. інтэнсіў lětati, які ўзыходзіць да першаснага lektati, параўн. роднасныя літ. lė̃kti, lekiù ’ляцець’, lakstýti ’пырхаць, лётаць’, lakstinė́ti ’тс’ (шматразовае дзеянне), лат. lèkt, lęcu ’скакаць’, ’узыходзіць (аб месяцы, сонцы)’, ’здарацца’, часам і ’ляцець’, lę̄kât ’скакаць’ (шматразовае дзеянне), — звычайна іх супастаўляюць са ст.-грэч. λακτίζω ’брыкаюся’, ’тапчу, б’ю нагой’, с.-в.-ням. lęcken ’брыкаць, скакаць’. Цяперашні час гэтага інтэнсіва ўтвараўся пры дапамозе суф. ‑te‑ (Мее, Общеслав., 188–189); рэшткі старога спражэння можна бачыць у бел. (ашм., астрав., лаг., паст., смарг.) ляту́ — 1‑я ас., ляту́ць — 3‑я ас. (Сл. паўн.-зах.), польск. дыял. letę, letą. Група ‑kt‑ перад ‑a‑ перайшла ў ‑t‑ (Махэк₂, 328), падаўжэнне галоснай, як у lěgati (Слаўскі, 4, 65). Пазней да інтэнсіва быў даўтвораны ітэратыў letěti, а lětati стала імперфектам. Сляды інтэнсіва назіраюцца ў бел. лята́ць ’ляцець у розных кірунках’, ’хутка бегаць’ (Янк. II, ТСБМ). Праблематычным застаецца націск на галоснай кораня (як у інтэнсіва) у ітэратывах па форме бел. ваўк., івац., лях. ле́цець, чэрв. ле́ціць ’ляцець’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. таксама ляце́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Метуша́цца ’мітусіцца’ (ТС). Укр. метуши́ться, рус. метуситься ’тс’, чэш. metošiti se, metášiti se metešiti se ’кідацца’, ’ляцець хуткімі крокамі’. Да мята́ць 1 (гл.), мята́цца з нарашчэннем асновы ‑уш‑/‑ус‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зазімава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак.

Застацца дзе‑н. на зіму. Некаторага году адбіўся быў ад сваёй чарады малады бусел, не ведаў, куды ляцець, і зазімаваў адзін на мёрзлых паплавах. Чорны. Моладзь у двор не пайшла працаваць, І зазімавала на панскіх палетках Пшаніца, згніла сенажаць. Тарас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распла́та, ‑ы, ДМ ‑плаце, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расплачвацца — расплаціцца.

2. перан. Кара, помста. — Нічога, Аксён: будзе свята і на нашай вуліцы. Падыходзіць час расплаты за здзекі над народам. Дымам і агнём паляцяць у неба панскія палацы і ўжо ляцець пачалі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

be on (the) wing

а) ляце́ць

б) быць заўсёды дзе́йным, у ру́ху

в) перабіра́цца

г) ад’яжджа́ць, адлята́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

сы́пацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -плецца; сы́пся; незак.

1. Пра што-н. сыпкае, дробнае або пра многія прадметы: падаць, валіцца; асыпацца; ляцець, разлятацца ва ўсе бакі; выпадаць.

Са страхі сыплецца снег. 3 торбы сыплецца мука.

2. перан. Пра частыя гукі, словы: чуцца, распаўсюджвацца, гучаць.

Услед сыпаліся жарты.

3. Пра тканіну: разбурацца ў выніку выпадання нітак па абрэзаным краі (разм.).

4. перан. Імкліва ў спеху бегчы.

З узгорка сыпаліся дзеці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лете́ть несов., в разн. знач. ляце́ць;

самолёт лети́т самалёт ляці́ць;

зву́ки лете́ли вдаль гу́кі ляце́лі ўдалечыню́;

мотоци́кл лете́л с большо́й ско́ростью матацы́кл ляце́ў з вялі́кай ху́ткасцю;

дни и неде́ли лете́ли незаме́тно дні і ты́дні ляце́лі непрыме́тна;

◊

лете́ть стрело́й ляце́ць страло́й;

вре́мя лети́т час ляці́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

down​3 [daʊn] adv. уні́з; уні́зе;

The sun is down. Сонца села;

sit down садзі́цца;

lie down кла́сціся;

fall down ляце́ць уні́з; павалі́цца;

bend down нахілі́цца, нагну́цца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

◎ Камле́нне ’вельмі хутка’ (Нас.). У выніку кантамінацыі слоў вока і імгненне (Нас. 228), параўці, чэш. okajnžik. Магчыма. адмяк, дапусціць, што разглядаемая лексема — аддзел — слоўны назоўнік ад (ляцець) кумільгом ’хутка, раптоўна’ (Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)