перст книжн., уст. па́лец, род. па́льца м.;
◊
оди́н, как перст адзі́н адны́м; адзі́н-адзіню́ткі; як зязю́лька; як ме́сячык у не́бе; як тапо́ля сяро́д по́ля; як ко́лас на ржы́шчы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Вузяльні́ца ’хвароба пшаніцы і ячменю, калі ў каласах з’яўляецца чорны парашок’ (Мат. Гродз.). Магчыма, ад ву́зел, бо колас, заражаны гэтай хваробай, выдаецца вузлаватым ці на падставе веравання, што завязаны вузел з жытніх сцяблоў можа прыносіць гаспадару поля няшчасце; параўн. за́вітка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
bard
[ˈbɑ:rd]
n.
1) бард -а m., сьпява́к-паэ́т
2) Poet. паэ́т -а m., пясьня́р, песьняра́ m.
Bard of Avon — Ві́льям Шэ́кспір
Bards of Belarus — песьняры́ Белару́сі; Я́нка Купа́ла й Яку́б Ко́лас
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ear
I [ɪr]
n.
1) ву́ха n., pl. ву́шы
2) слы́х -у m. (да му́зыкі)
I have no ear for music — Я ня ма́ю слы́ху
3) ву́шка (збанка́)
•
- be all ears
- external ear
- give an ear
- inner ear
- middle ear
- play by ear
II [ɪr]
1.
n.
ко́лас -а m., pl. каласы́, coll. кало́сьсе n.
ear of rye — жы́тні ко́лас
ear of corn — ката́х кукуру́зы; сукве́цьце кукуру́зы
2.
v.i.
каласі́цца, каласава́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
варатні́к Доўгі загон (Колас, 1952, т. 4, 303); частка паласы, якая апрацоўваецца асобна (Кузн. Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
◎ Кві́тка 1 ’вянок з жытніх каласкоў’ (Сл. паўн.-зах.), ’мяцёлка проса, аўса, грэчкі’ (Выг.) (Лекс. Палесся, 64–65). Кантамінацыя кветка (гл.), кітка, кета (гл.) і, магчыма, ветка з агульным значэннем ’колас аўса або проса’.
◎ Кві́тка 2 ’заканчэнне работы (будавання, жніва, сяўбы)’: «У нас квітка, дом накрыт» (Выг.). Гл. квітка©.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
патало́чышча Месца, дзе адпачываў чалавек (Мін., Я. Колас, т. 6, 1952, 279). Тое ж паталоча, поталач (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Махорка ’тытунь вышэйшага гатунку, прыгатаваны з лісцяў і сцябла расліны Nicotiana rustica L. (віц., Кіс., Шат., ТСБМ). З рус. махорка ’танны гатунак тытуню’, якое (паводле Даля, 2, 807) з *амерфортский < (назва горада ў Нідэрландах) Amersfoort. Дзяржавін (Зб. Шышмарову, 168) прапануе ў якасці крыніцы ісп. majorca (mazorka) ’колас маісу’ (з індзейскай мовы вострава Гаіці) (Трубачоў, гл. Фасмер, 2, 585).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустасме́х ’несур’ёзны чалавек, што часта і без прычыны смяецца’ (ТСБМ, Сцяц., Бяльк.; в.-дзв., Шатал.; стаўб., Нар. сл.; бялын., Янк. Мат.), ’жартаўнік’ (ЛА, 3), пустосме́х ’тс’ (ТС). Ад пусты́ ’бессэнсоўны’ і смех (гл.), магчыма, праз стадыю ўстойлівага словазлучэння пусты смех ’несур’ёзны, беспрычынны смех’: і возьме нейкі пусты смех (Колас) з пераносам назвы з’явы на яе носьбіта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раструха́нка ’растрапаная жанчына’ (Жд. 2), раструхонка ’тс’: раструхонка кудлы развесіла (Сержп. Прык.), раструха́йла (ръструха́йла) ’разявака, расцяпа’ (ушац., Нар. лекс.). Параўн. раструхну́цца ’разысціся, раз’ехацца’ (Ян.), растру́хівацца, растру́сываць ’растрасаць’ (Мат. Гом.), што да трух, трус (гл.), сюды ж расту́рханы, растру́ханы ’раскудлачаны’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. таксама раструхан ’неахайна адзеты’ (Колас), растурха́н ’тс’ (карэліц., Жыв. НС), што, магчыма, звязана з наступным словам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)