vt спасціга́ць, даганя́ць (зняна́цку), заспява́ць (пра смерць, весткі і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
жа́рнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.Аднакр.да жарыць (у 2 знач.); ударыць вялікай сілай. Сержант пасля некаторай размовы жарнуў вартаўніку прыкладам карабінкі па галаве.Нікановіч.// Пачацца знянацку, з вялікай сілай. [Дождж] так горача жарнуў — Здалося, ссыпаюць пшаніцу ў ток з мяхоў велізарных.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распатро́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Разм. Расправіцца з кім‑н., разбіць каго‑, што‑н. [Ермакоў], пачуўшы пра гарматы, загарэўся неадольнай думкай: — «ударыць знянацку, ушчэнт распатроніць і захапіць артылерыю!»Мележ.[Жорка:] — Прама завідкі бяруць: такога бандыта распатроніў ты...Беразняк.// Рэзка раскрытыкаваць каго‑, што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Ашаламляць, рабіць моцнае ўражанне, прыводзіць у замяшанне. Гэтак шаломіць чалавека раптоўны гром, маланка ў цёмнай ночы, зычны стук гарматы, што знянацку парушае цішу.Гартны.
2. П’яніць, адурманьваць. Піва шаломіць стомленыя галовы, робіцца трохі весялей.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Няна́джана, ненаджэно ’нечакана, неспадзявана’ (ТС), ныниджано ’тс’ (драг.Клім.), ненажано ’знянацку’ (пін., Жыв. сл.), нэнажэно ’незнарок, неспадзеўкі, нечакана’ (пін., Нар. лекс.), ненажено ’нечакана’ (ле^ьч., Нар. лекс.), сюды ж ненаджэны ’нечаканы, неспадзяваны’ (ТС), нынаджаный ’тс’ (Клім.). Да наджа ’надзея, спадзяванне, нажа ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няўко́м (невкомъ) ’быццам, хіба ж’ (Нас.), ’нездарма; няўжо’ (Касп.), ’знячэўку, знянацку’ (Мат. Маг.), ня‑ў‑ком жа ’аднак жа не, чаму ж не’ (Гарэц.), рус.смал.невком ’аднак’. Паралельнае да няўчом (гл.) займеннікавае ўтварэнне ад хто (гл.); праблему складае высвятленне шляхоў семантычнага развіцця.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
surprise2[səˈpraɪz]v.
1. здзіўля́ць, ура́жваць;
I’m surprised at you. Вы мяне здзіўляеце.
2. за хапі́ць зняна́цку;
surpise smb. into a confession вымуша́ць прызна́нне ў каго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ні́шкам ’цішком; употай’ (Сл. ПЗБ), ’без шуму, ціха’ (дзярж., З нар. сл.), нішком ’моўчкі’ (Мат. Гом., Маш.), ’без гуку, ціха, шэптам; употай, незаўважальна; знянацку, нечакана’ (ТС), ны́шком ’ціха, моўчкі’ (Клім.; пін., Жыв. сл.), дэрываты — ні́шка ’цішком, спадцішка’ (ТС), ні́шкі ’тс’ (Мат. Гом.), ні́шачкам ’без шуму, ціха’ (дзярж., З нар. сл.), нішчачком ’крадучыся’ (ст.-дарож., Нар. сл.), ні́шчачком ’моўчкі’ (Сл. ПЗБ), укр.нишком ’ціха, употай, шэптам’, рус.ни́шком, нишко́м ’паціху, моўчкі, патаемна; схіляючыся да зямлі, уніз’. Відаць, аднаго паходжання з нішкнуць (гл.); для слоў са значэннем ’употай, незаўважальна, знянацку; крадучыся’ не выключаны ўплыў ні́чкам ’нахіліўшыся тварам уніз’, параўн. таксама балг.дыял.ни́ша се ’прыгнуўшыся, каб ніхто не бачыў; ісці прыгнуўшыся’ і нішковаць ’падкрадвацца, цікаваць спадцішка’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прытупі́ць, ‑туплю, ‑тупіш, ‑туліць; зак., што.
1. Зрабіць тупейшым, трохі затупіць. Прытупіць разец. Прытупіць брытву. □ Ты бачыў іх, хто аб чужыя танкі Паспеў штыкі знянацку прытупіць.Гаўрусёў.
2.перан. Зрабіць менш адчувальным, менш успрыімлівым да чаго‑н. Прытупіць пільнасць. □ Незнаёмыя месцы, цікавая работа прытупілі адчуванне страты.Шыцік.— Калектыўнае гаспадаранне ў арцелі прытупіць пачуццё індывідуалізму.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)