е, нескл., н.

Шостая літара беларускага алфавіта, якая абазначае: а) пасля зычных — галосны «э» і мяккасць папярэдняга зычнага, напрыклад, «хлеб — хльэб»; б) пасля галосных, «ў», раздзяляльнага мяккага знака, апострафа і ў пачатку слова — два гукі: «й» і «э», напрыклад, «мае — майэ», «здароўе — здароўйэ», «лье — льйэ», «п’е — пйэ», «ехаць — йэхаць». Вялікае Е.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

checked

[tʃekt]

adj.

1) у кра́ткі (напр. ткані́на)

2) Gram.

а) закры́ты (пра склад)

б) у закры́тым скла́дзе (пра гало́сны)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ю, нескл., н.

Трыццаць першая літара беларускага алфавіта, якая абазначае: а) пасля зычных — галосны гук «у» і мяккасць папярэдняга зычнага, напрыклад: «людзі — льудзі», «сюжэт — сьужэт»; б) пасля галосных, «ў», раздзяляльнага мяккага знака, апострафа і ў пачатку слова — два гукі: «й» і «у», напрыклад: «спяшаюся — спяшайуся», «саўю — саўйу», «лью — льйу», «праб’ю — прабйу», «юнак — йунак».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АГАМІ́ЧНАЕ ПІСЬМО́

(стараж.-ірл. ogam, ogum),

літарнае пісьмо кельтаў і піктаў на Брытанскіх а-вах. Вядома па надпісах з 4 ст. Аснова агамічнага пісьма — лінія, на якую наносіліся кропкі і штрыхі. Літара складалася з сукупнасці аднолькавых (ад 1 да 5) штрыхоў (зычны гук) ці кропак (галосны гук). Паходжанне невядома. Выцеснена лацінкай, але як тайнапіс у Ірландыі захавалася да 17 ст.

т. 1, с. 70

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ Пасява́ць ’сеяць (доўга)’, ’высяваць’ (Ян.). Дуратыўны дзеяслоў, утвораны ад сеяць (гл.); пашырэнне суфікса ‑ва‑ ў сувязі з тым, што аснова дзеяслова заканчваецца на галосны (параўн. быць — бываць, чуць — чуваць). Прыстаўка па‑ тут мае значэнне ’вы-’.⇉/

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

А,

першая літара бел. алфавіта і інш. алфавітаў на лац. і рус. аснове. Графічнае напісанне паходзіць ад кірыліцкага (аз), якое генетычна звязана з грэч. α (альфа), а праз яго з фінікійскім 𐤀 (алеф). У кірыліцы мела і лікавае значэнне 1, з дадатковымі значкамі — 1000, — 10 000, — 100 000, — 1 000 000. У сучаснай бел. мове літара «а» абазначае галосны гук «а» сярэдняга раду ніжняга пад’ёму.

т. 1, с. 7

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

back​2 [bæk] adj. за́дні;

in back rows у за́дніх рада́х;

a back entrance чо́рны ход;

a back page адваро́тны бок старо́нкі;

a back street глуха́я ву́ліца;

a back vowel ling. гало́сны гук за́дняга ра́да

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

закры́ты geschlóssen, zú(gemacht); zúgedeckt (пакрыты, прыкрыты); gespérrt (перагароджаны);

закры́тае пасяджэ́нне geschlóssene Sítzung;

закры́тае галасава́нне geschlóssene [gehéime] Ábstimmung;

закры́тае мо́ра Bínnensee f -, -se¦en;

закры́ты гало́сны фан. geschlóssener Vokál [vo-]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

трэ́ма

(фр. trema; ад гр. trema = пункт)

дзве кропкі над літарай, што абазначае галосны гук, у пісьменнасцях некаторых еўрапейскіх моў (напр. у французскай), якія паказваюць, што гук трэба вымаўляць асобна ад папярэдняга галоснага гуку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Кагадзе́й ’мянушка асобы, якая часта ўжывае ў гаворцы адпаведнае слова’ (мін., Сцяц. БНС). Да кагадзе (гл.), што датычыць словаўтварэння, то паводле Сцяцко, Афікс. наз., 220, ад прыслоўя суфіксам ‑ей, пры гэтым афікс накладваецца на фінальны галосны. Да структуры параўн. балазе, балазей, адносна фузіі галосных у аснове і суфіксе гл. Сцяцко, там жа, 295.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)