прырэ́чны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля ракі. Прырэчны луг. Прырэчная сенажаць. □ Голыя галіны прырэчных кустоў хіліліся да вады, гайдаліся на ветры. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.
1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.
Лісце трапятала на ветры.
Верабей трапеча крыламі.
2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).
Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.
3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).
Сэрца трапятала ад радасці.
4. Адчуваць страх перад кім-н.
Перад ім кожны трапеча.
|| наз. трапята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пятрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; незак.
Разм. Сохнуць, высыхаць (на сонцы, ветры і пад.). Пахне свежая ралля, пятрэе сухое бадылле, цвёрды чабор хаваецца ў іржэўнік. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паўста́ць 1, паўстава́ць ’уставаць’, ’хутка найсці, наляцець (аб ветры)’ (Нас.). Да па‑ (< прасл. po‑) і уста́ць, устава́ць (гл.). Параўн. ст.-рус. повставати ’паднімацца (аб ветры)’ (XVI ст.), серб. поу̀стајати ’паўставаць’.
Паўста́ць 2, паўстава́ць ’узняцца на барацьбу’, ’узнікнуць у памяці, з’явіцца’, ’адрадзіцца’, ’вырасці’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Яруш.; шальч., стаўб., Сл. ПЗБ), шчуч. ’набухнуць (пра жылы)’ (Сл. ПЗБ), ’запрацівіцца гвалту’ (КЭС, лаг.). З польск. powstać ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́трыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Ачышчаць ад смецця на ветры (збожжа). Ветрыць жыта, насенне.
•••
Ветрыць носам — пазнаваць, вызначаць што‑н., прынюхваючыся да ветру; чуць нюхам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
«ГО́ЛАС МО́РА»,
інфрагукавыя хвалі, якія ўзнікаюць над паверхняй мора пры моцным ветры, у выніку віхраўтварэння за грабянямі хваль. «Голас мора» можа быць прадказаннем шторму таму, што інфрагукавыя хвалі распаўсюджваюцца на вял. адлегласці з-за малога паглынання, іх скорасць значна перавышае скорасць перамяшчэння вобласці шторму.
т. 5, с. 323
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Лазгата́ць ’балбатаць, лапатаць’ (паўн.-усх., КЭС) звязваецца з літ. lazgeti, lazgii ’развівацца, трапацца на ветры’ (Буга, Rinkt., 1, 458). Параўн. рус. пск., смал. лазготать ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ферто́інг
(гал. vertuiing)
мар. спосаб пастаноўкі судна на два якары ў месцах, дзе бываюць моцныя прылівы і адлівы, пераменныя ветры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
абвя́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; заг. абвяль; зак., што.
Падсушыць на сонцы або на ветры якія‑н. харчовыя прадукты (мяса, рыбу і пад.) з мэтай іх захавання. Абвяліць рыбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праве́трыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ачысціцца ад дрэннага паветра прытокам свежага; прасушыцца на ветры.
Пакой добра праветрыўся.
Зерне праветрылася.
2. Асвяжыцца, пабыць на свежым паветры.
3. перан. Развеяцца, набрацца новых уражанняў, заняцца чым-н. дзеля адпачынку, забавы (разм.).
Трэба паехаць у падарожжа, каб п.
|| незак. праве́трывацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. праве́трыванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)