Марму́лак, марму́лок ’брусок для вастрэння брытвы’ (Сцяшк.; слонім., Жыв. сл.; драг., КЭС). З польск.marmurek; ‑л‑ у бел. лексемы ў выніку дысіміляцыі р…р > р…л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паля́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Ляпаць некаторы час. Раман адышоўся на загон, падняў з зямлі брусок і паляпаў па касе.Пташнікаў.Нехта ціха пастукаў у шыбіну. Счакаў і паляпаў яшчэ.Грахоўскі.— Дык не падайце духам, — паляпаў на развітанне Рыгора па плячы Рымар. — Усё будзе добра.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́залавак ’драўляны брусок над пярэдняй воссю ў возе’ (свісл., Шатал.), ву́залаўка ’тс’ (Жд., 2). Да вузгалавак ’тс’ са спрашчэннем спалучэння зычных, звязаным з дээтымалагізацыяй слова, гл. вузгалаўе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баба́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Рмн. ‑шак; ж.
У друкарскай справе — брусок, які выкарыстоўваецца пры наборы для запаўнення пустых месц. Я .. прапаную разгрузіць яго [пісьменніка] «хоць трохі»: пайсці разам заўтра ў друкарню і дайсці да мудрагелі кегляў, шпацый і розных там бабашак, узяць напалам груз тэхнікі газетнай.Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыро́к1, ‑рка, м.
1.Разм.Памянш.-ласк.да сыр.
2. Невялікі брусок плаўленага сыру ці сырковай масы ў расфасоўцы. Плаўлены сырок. □ [Галя] ж заўсёды ледзь не са слязамі ўпрошвае сына з’есці кавалачак шакаладнага сырка, які ён любіць найбольш.Радкевіч.
сыро́к2, ‑рка, м.
Азёрна-рачная рыба сямейства ласасёвых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Кароткі, звычайна шасцігранны брусок для машчэння вуліцы. // Маставая з такіх брускоў. Прытупленыя падковы [каня] коўзалі па гладкім, выслізганым тарцы.Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бруснікі́ ’дружкі жаніха’ (Інстр. II), бру́снік ’тс’ (Шат., Дзмітр.). Як думае Дзмітрыеў (там жа), ад брус, брусок: «острящий хорошо, так и брусник отлично умеет острить языком и устранять препятствия».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́шка¹, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1.Брусок папярок распілаванага бервяна (спец.).
2. Будаўнічы матэрыял у выглядзе колатых кавалкаў каменю пэўнай формы (спец.).
3. Кубік прасаванага выбуховага рэчыва, якое ўжыв. пры выбуховых работах (спец.).
Тратылавая ш.
4. Вытачаны кружок для гульні ў шашкі.
5. Двухкаляровы ўзор у выглядзе квадрацікаў, што чаргуюцца адзін з адным.
Паркет шашкамі.
Вязанне ў шашку.
○
Дымавая шашка (спец.) — каробка, напоўненая дымавой сумессю для стварэння дымавых завес.
|| прым.ша́шачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вастры́льнытэх Schleif -, Wetz-;
вастры́льны брусо́к [ка́мень] Schléifstein m -(e)s, -e;
вастры́льны варшта́т Schléifmaschine f -, -n;
вастры́льны рэ́мень Stréichriemen m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
strychulec
м.брусок (вастрыць касу);
wszystko pod jeden strychulec — стрыгчы ўсіх пад адзін грэбень
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)