|| зак.аблу́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны (да 1 знач.) іузлу́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны (да 2 знач.).
Аблушчыць боб.
|| наз.лушчэ́нне, -я, н.
|| прым.лушчы́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
bean
[bi:n]
n.
1) фасо́ля f., боб -у m.
2) зе́рне (ка́вы)
3) Sl. галава́f.
4) Slang грош -а m.
not a bean — ні граша́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ЗЕРНЕБАБО́ВЫЯ КУЛЬТУ́РЫ,
расліны сям. бабовых, якія вырошчваюць пераважна для атрымання харч. і кармавога зерня. Вядома больш за 60 відаў з 17 родаў — боб, віка, гарох, лубін, нут, сачавіца, соя, фасоля, чына і інш. Пашыраны ў Еўропе, Азіі, Афрыцы і Амерыцы. На Беларусі найб. сеюць гарох, лубін (па ўсёй тэрыторыі), віку пераважна ў паўн. раёнах, меншыя плошчы займаюць пялюшка, эспарцэт, фасоля, боб. У сухім рэчыве зерня 25—60 % вугляводаў, 25—40% бялку, 2—7% (у соі да 37%) тлушчу, ферменты, вітаміны і інш. З зерня З.к. робяць крупы, муку, кансервы. Зерне, жамерыны, шрот, зялёная маса — корм для с.-г. жывёлы. З.к. абагачаюць глебу азотам (у севазваротах — папярэднікі для тэхн. і збожжавых культур), лубін — зялёнае ўгнаенне.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Баброўнік, бобрык ’расліна бабок трохліставы, Menyanthes trifoliata L.’ (Кіс.). Іншыя яе назвы: бабок, бабоўнік, бобік і г. д. (ад bobъ, гл. бабо́к). Укр.боброк ’Menyanthes’. Запазычанне з польск.bobrek, bobrownik ’тс’ (ад дыял.bober, bóber ’боб’). Гл. Мяркулава, Очерки, 36.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́бслей
(англ. bobsleigh, ад bob = боб + sleigh = катацца на санях)
сп. скарасны спуск з гор па ледзяным жолабе з віражамі на бобе.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
бабо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да бобу. Расце, сокам наліваецца бабовае каліва.Бялевіч.Пачула гэта курачка, пабегла на двор, знайшла там бабовае зерне і прынесла бабе.З нар.// Прыгатаваны з бобу. Бабовая каша — не голад.З нар.
2.узнач.наз.бабо́выя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносяцца боб, гарох, лубін і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́рбалка, ‑і, ДМ ‑лцы; Рмн. ‑лак; ж.
Паветраны шарык у вадзе або іншай вадкасці. Дарожка, буйных светлых бурбалак, якая з’явілася на паверхні, сведчыла, што на гэты раз бабёр паплыў пад вадой на сярэдзіну ракі.В. Вольскі.Буйны, як боб, град назойліва барабаніў па аканіцах, падымаў бурбалкі ў перапоўненым вадою раўчуку, што перасякаў двор.Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жале́зны, ‑ая, ‑ае.
1. Зроблены з жалеза. Падышлі да сцяны, а ў ёй жалезныя вароты на замку.Якімовіч.// Металічны. Жалезныя гузікі.
2. Які змяшчае ў сабе многа жалеза, багаты жалезам. Жалезная руда. Жалезны калчадан.
3. Уласцівы жалезу, такі, як у жалезе. Не звіняць жалезным звонам Цяжкія кайданы.Колас.
4. Падобны на жалеза, як з жалеза. У сударгавым руху крамянелі рукі, рабіліся цяжкімі, жалезнымі.Лынькоў.
5. Які характарызуецца пашырэннем металургіі жалеза і вырабам жалезных рэчаў. Жалезны век.
6.перан. Моцны, дужы. Міцька ад нечаканасці.. расчапіў свае жалезныя пальцы.Шамякін.// Суровы, цяжкі. На захадзе ў дыме чырвоным Бой жалезным голасам роў.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Bóhne
f -, -n
1) фасо́ля; боб
2) зе́рне
Káffee in ~n — ка́ва ў зярня́тах
3) цуке́рка
kéine ~! — ніко́лькі!, нізва́ння!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Лапша́к1 ’падбярозавік’ (Інстр. 2; уздз., Нар. словатв.), швянч.лапшук ’тс’. Балтызм, параўн. літ.lepšiukas, lepšė, lepšis ’грыб падбярозавік або любы іншы стары грыб’, ’вялы чалавек’ (Сл. паўн.-зах., 2, 623; Лаўчутэ, Балтызмы, 118).
◎ Лапша́к2 ’буйны і пляскаты боб’ (віл., Сл. паўн.-зах.). Грынавецкене (там жа) выводзіць гэту лексему з літ.lapas ’ліст’, аднак не растлумачвае суфікс.