1.Разм.Адзінокі, бессямейны чалавек. Партызаны жартавалі з дзеда: — Ажэнім вас, дзед Цімох, навошта вам бабылём прападаць.Шчарбатаў.Хіба гэтакага свата думаў мець Верамейчык — лайдака ды бабыля, у якога і хата жардзінаю падперта.Крапіва.
2.Уст. Бедны, беззямельны, бесхацінны селянін.
•••
Хадзіць бабылёмгл. хадзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мана́х, ‑а, м.
Член царкоўнай абшчыны, які жыве ў манастыры, даўшы абяцанне весці аскетычны спосаб жыцця. Незадоўга да вайны з горада прыязджалі да возера манахі.Галавач.//Разм. Аб мужчыне, які вядзе адзінокі, аскетычны спосаб жыцця. — [Дубейка:] — Калега — манах. Ён любіць глуш і адзіноцтва і хоча жыць пустэльнікам.Колас.
[Ад грэч. monachos — адзінокі, які жыве ў адзіноце.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
семінары́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Навучэнец семінарыі. У гэты час [вучобы ў настаўніцкай семінарыі] дапытлівы семінарыст [А. Я. Багдановіч] знаёміцца з нелегальнай літаратурай.«Полымя».
2. Чалавек, які закончыў семінарыю. Адзінокі, ужо не малады халасцяк-інтэлігент, вясковец па паходжанню, семінарыст па адукацыі, Мікола ўсе свае сілы аддаваў нацыянальна-вызваленчай барацьбе беларускага народа.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учарне́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які зблажэў, змарнеў; счарнелы. Міхалковіч бачыць перад сабою абарванага, аброслага, учарнелага чалавека.Чорны.Стомлены, з учарнелым тварам, .. [Пеця] ледзь трымаўся на нагах.Сіняўскі.
2.Разм. Пачарнелы. З голых галін таполі тужліва паглядваў долу адзінокі лісток. Пад нагамі ляжалі тысячы іх, учарнелых і ліпкіх.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мана́х1 ’член царкоўнай абшчыны, які жыве ў манастыры’, (ТСБМ, Нас., Шат., Бяльк.), укр., рус.монах, рус.ц.-слав.монахъ, якое з с.-грэч.μοναχός ’адзінокі’ (Бернекер, 2, 75; Фасмер, 2, 649).
Мана́х2 ’бутля’ (Ян.), рус.карэл.монах ’доўгая бутэлька з чырвоным віном’, тул.монах с рясой ’чацвяртная бутля з віном’. У выніку семантычнага пераносу паводле падабенства з мана́х1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lone
[loʊn]
adj.
1) само́тны; адзіно́кі; адзі́ны
the lone traveler — само́тны падаро́жнік
the lone survivor — адзі́ны ацале́лы
2) адзіно́тны
3) адасо́блены, само́тны (дом, дрэ́ва)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
салітэ́р
(фр. solitaire, ад лац. solitarius = адзінокі)
1) буйны брыльянт у аправе;
2) адзіночныя пасадкі дрэў, кустоў або кветкава-дэкаратыўных раслін, якія вызначаюцца памерамі, формай, афарбоўкай і іншымі дэкаратыўнымі прыкметамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
solitary2[ˈsɒlətri]adj.
1.адзіно́кі, само́тны;
lead a solitary life жыць у само́це
2. адасо́блены;
a solitary village пакі́нутая вёска
3. па асо́бны;
a solitary instance паасо́бны вы́падак;
I took a solitary walk. Я прагуляўся адзін.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
сірата́, ‑ы́, ДМ ‑раце́; мн. сіро́ты (зліч.2,3,4 сіраты́), ‑ро́т; м. і ж.
Дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або без абодвух бацькоў. [Вучні:] — Сірата ён [Пеця]. Няма ні бацькі, ні маткі.Ракітны.[Казік] застаўся сіратою ад чатырох год.Чарнышэвіч.[Хлопцы:] — Ён Зосін, а прозвішча іхняе Малец. У яго толькі маці, ён сірата.Брыль.Рос я круглым сіратою.Колас.Сямі гадоў асталася Настулька круглаю сіратою.Цётка.// Чалавек без родных, блізкіх; адзінокі чалавек. [Юзік:] — Жанчыны нашы сіротамі застануцца. Хто цяпер цябе тут заменіць?Крапіва.Крыху адышоўшыся, ціха [стары Казімір] дадаў: — Але не забудзь і таго, што ты мой сапраўдны сын і што без цябе я застануся сіратою...Пестрак./упаэт.ужыв.Спее адзінокі Колас сіратой.Колас.
•••
Казанская сірата — пра чалавека, які прыкідваецца няшчасным, каб разжаліць каго‑н. [Мікола:] — Яму [Васілю] далягляды адкрываюць, а ён прыкідваецца казанскай сіратой.Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
А́ХА (Aho; сапр.Бруфельт; Brofeldt) Юхані
(11.9.1861, г. Лапінлахты, Фінляндыя — 8.8.1921),
фінскі пісьменнік, журналіст. Аўтар рэаліст. аповесцяў «На заезным двары», «Чалавек з кірмашу», «Чыгунка» (усе 1884), «Адзінокі» (1890), «Раздушаны светам» (1894) і інш., зб. навел «Стружкі» (т. 1—8, 1891—1921). Падзеі стараж. гісторыі фінскага народа ў рамане «Пану» (1897) апісаны ў духу т.зв.нац. рамантызму. У творах апошніх гадоў пераважае абстрактны псіхалагізм (раманы «Юха», 1911; «Сумленне», 1914, і інш.). У 1918—19 напісаў кн.-дзённік «Паасобныя разважанні за тыдні паўстання».
Тв.:
Рус.пер. — Совесть: Роман, повести, рассказы. Л., 1969.