Verbum

тройка, ​^✂, ж.

1. Лічба 3.

2. Адзнака паспяховасці вучняў, студэнтаў: пасрэдна (разм.).

   • Атрымаць тройку па матэматыцы.

3. Трое коней, запрэжаных поруч у адзін экіпаж.

   • Катацца на тройцы.

4. Назва чаго-н., што складаецца з трох адзінак, напр. ігральная карта з трыма ачкамі, група з трох самалётаў, камісія з трох чалавек, мужчынскі касцюм, у які ўваходзіць пінжак, штаны, камізэлька.

5. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 3 (трамвай, аўтобус, тралейбус і пад.; разм.).

|| прым. троечны, ✂.

цёмны, ​^✂.

1. Пазбаўлены святла, асвятлення.

   • Ц. пакой.
   • Цёмная ноч.
   • У хаце было цёмна (у знач. вык.).

2. Блізкі па колеру да чорнага.

   • Цёмная хмара.
   • Цёмныя вочы.

3. перан. Змрочны, пануры, невясёлы.

   • Цёмныя думкі.
   • На душы цёмна (у знач. вык.).

4. перан. Неадукаваны, невысокай культуры, адсталы.

   • Ц. чалавек.

5. перан. Які выклікае недавер, падазроны.

   • Цёмная асоба.
   • Цёмныя махінацыі.

6. Незразумелы, няясны, заблытаны.

   • Цёмнае пытанне.
   • Цёмнае мінулае.

7. цёмная: Памяшканне для арыштаваных, карцар (уст.).

|| памянш. цямнюсенькі, ✂.

прапасці, ​^✂; зак.

1. Знікнуць невядома куды.

   • Дакументы прапалі.
   • Дзе ты на тыдзень прапаў? (не прыходзіў на працягу тыдня).

2. Перастаць быць бачным ці чутным.

   • Коннік сеў на каня і прапаў з віду.

3. Страціцца, знікнуць; загінуць, памерці.

   • Прапаў спакой, боль.
   • Гэты чалавек нідзе не прападзе.

4. Прайсці без карысці, безвынікова.

   • Паўдня прапала.

|| незак. прападаць, ✂.

• Дзе наша не прападала! (гаворыцца, калі хто-н. ідзе на рызыку, спадзеючыся на ўдачу; разм,).

|| наз. прапажа, ✂.

сотня, ​^✂, ж.

1. Сто якіх-н. адзінак (прадметаў, рублёў і пад.).

   • Дзве сотні кніг.
   • Заплаціць не адну сотню за кашулю.
   • Сотні студэнтаў (вельмі многа).

2. мн. Трэцяя ад канца лічба шматзначнага ліку.

3. Вайсковае падраздзяленне, якое першапачаткова складалася са ста чалавек.

   • Стралецкая с.
   • Казацкая с. (падраздзяленне, якое адпавядае эскадрону).

|| памянш. соценька, ✂.

|| прым. соценны, ✂.

• С. білет.
• Соценная вага (вага, на якой прадмет, што ўзважваецца, ураўнаважваецца ў сто разоў лягчэйшай гірай; спецыяльны тэрмін).

жартаваць, ​^✂; незак.

1. з кім і без дапаўнення. Весела і забаўна гаварыць, рабіць што-н. для пацехі.

   • Ж. з дзецьмі.
   • Ж. з агнём (перан. рабіць тое, пасля чаго можа быць непрыемны вынік).

2. з каго-чаго і без дапаўнення.

   • Насміхацца.
   • Не трэба ж., бо чалавек можа пакрыўдзіцца.

3. Весела вастрасловіць.

   • Тонка ж.

4. Адносіцца да чаго-н. несур’ёзна, недаацэньваць каго-, чаго-н.

   • Са здароўем нельга ж.

|| зак. пажартаваць, ✂.

|| наз. жартаванне, ✂.

недалёкі, ​^✂.

1. Які знаходзіцца або адбываецца на нязначнай адлегласці; які мае невялікую працягласць.

   • Н. лес.

2. Такі, які адбываўся нядаўна або адбудзецца, надыдзе неўзабаве.

   • Недалёкае мінулае.

3. перан. Разумова абмежаваны; някемлівы.

   • Н. чалавек.

4. недалёка, у знач. вык. і прысл. Блізка па адлегласці і часе.

   • Вёска недалёка.
   • Да вечара ўжо недалёка.

◊

• Недалёка ад каго-чаго, прыназ. — на блізкай адлегласці ад каго-, чаго-н.

• Жыць недалёка ад лесу.
• Недалёка ад вёскі — рака.

|| наз. недалёкасць, ✂.

незалежны, ​^✂.

1. Самастойны, які не залежыць ад каго-, чаго-н., свабодны.

   • Незалежныя краіны.
   • Н. чалавек.

2. Які выражае самастойнасць у чым-н.

   • Незалежныя думкі.
   • Трымаць сябе незалежна (прысл.).

Незалежны стан — у граматыцы: катэгорыя дзеясловаў, якія патрабуюць прамога дапаўнення (напр.: селянін косіць сена).

• Дзеепрыметнік незалежнага стану.

◊

• Незалежна ад таго, што — не з прычыны чаго-н., не ў сувязі з тым што.

• Паехалі незалежна ад таго, што іх пасылалі.

|| наз. незалежнасць, ✂.