Verbum

вы́клікаць, -клічу, -клічаш, -кліча; вы́кліч; -кліканы; зак.

1. каго (што). Паклікаць адкуль-н., запрасіць, прапанаваць з’явіцца.

В. да начальства.

В. спевака апладысментамі.

В. вучня (прапанаваць адказаць).

2. каго на што або з інф. Прапанаваць прыняць удзел у чым-н., схіліць на ўзаемнае дзеянне, пачуццё і пад.

В. на спаборніцтва.

В. бароцца (мерацца сіламі ў спартыўнай барацьбе). В. на шчырую размову.

3. што. З’явіцца прычынай узнікнення чаго-н., парадзіць.

В. апетыт.

Гэта не выкліча цяжкасцей.

Чым быў выкліканы пажар?

|| незак. выкліка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вы́клік, -у, м. (у 1 і 2 знач.).

абда́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; -да́ў, -дала́, -дало́; -да́дзены; зак., каго-што.

1. Абліць, абсыпаць, абвеяць адразу вялікай колькасцю чаго-н. з усіх бакоў.

А. гладыш варам.

Халодны вецер абдаў хлопчыка.

2. перан. Ахапіць, авалодаць (пра пачуццё, перажыванне і пад.).

Раптам абдало (безас.) яго нейкай незнаёмаю трывогай.

◊

Як варам абдало (разм.) — аб прыліве крыві да твару, выкліканым хваляваннем, адчуваннем няёмкасці.

|| незак. абдава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́; -даю́ць.

|| звар. абда́цца, -да́мся, -дасі́ся, -да́сца; -дадзі́мся, -дасце́ся, -даду́цца; -да́ўся, -дала́ся, -ло́ся.

|| незак. абдава́цца, -даю́ся, -даёшся, -даёцца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.

адгукну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Адказаць на покліч; адазвацца; падаць голас.

Дзе ты, адгукніся!

2. перан. Адазвацца нейкім чынам на якую-н. падзею, з’яву, выказаць свае адносіны да яе.

А. рашучым выступленнем у друку.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Выклікаць якое-н. пачуццё, адчуванне ў каго-н.

Хай жа песня ў сэрцах адгукнецца.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адбіцца на кім-, чым-н., зрабіць уплыў.

Памылка гэта адгукнецца ў вашым жыцці.

|| незак. адгука́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і адгу́квацца, -аюся, -аешся, -аецца.

адда́цца, -да́мся, -дасі́ся, -да́сца; -дадзі́мся, -дасце́ся, -даду́цца; зак.

1. каму-чаму і на што. Аддаць сябе ва ўладу пераможцы, здацца; пакарыцца не супраціўляючыся.

А. на чужую волю.

2. каму-чаму. Цалкам прысвяціць сябе каму-, чаму-н.; захапіцца чым-н, паглыбіцца ў што-н. (думкі, мары).

А. навуцы.

3. каму. Уступіць у палавую сувязь з кім-н.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Адгукнуцца, адазвацца, адбіцца; выклікаць сабою якое-н. пачуццё.

У гарах аддалося рэха.

Боль аддаўся ў паясніцы.

5. безас. Будзе аддадзена, заплачана.

Некалі аддасца.

|| незак. аддава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.

разагна́ць, -зганю́, -зго́ніш, -зго́ніць; -загна́ў, -загна́ла; -згані; -загна́ны; зак.

1. каго-што. Прымусіць разысціся, разляцецца, разбегчыся ў розныя бакі.

Р. дзяцей.

Р. натоўп.

2. Выгнаць, звольніць (усіх, многіх) адкуль-н. (разм.).

Р. гультаёў на рабоце.

3. Рассеяць, развеяць.

Вецер разагнаў хмары.

4. Прымусіць прайсці, мінуць (пра настрой, стан, пачуццё).

Р. тугу.

5. каго-што. Паскорыць ход, рух.

Р. каня.

Р. лодку.

6. што. Разараць (барозны).

Р. некалькі баразён бульбы.

|| незак. разганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. разго́н, -у, м. (да 1, 2 і 5 знач.) і разго́нка, -і, -нцы, ж. (да 5 знач.).

шкада́.

1. безас., у знач. вык., каго-чаго або з інф. Пра пачуццё жалю, спагады і пад. да каго-, чаго-н.

Ш. хворай сястры.

Ш. глядзець на яго.

2. безас., у знач. вык., чаго або з інф. Пра нежаданне аддаць, страціць і пад. што-н.

Мне нічога не ш. для вас.

Гадка з’есці і ш. кінуць (прымаўка).

3. безас., у знач. вык., са злучнікамі «што», «калі» ці без іх. Даводзіцца пашкадаваць.

Ш., што яны не прыедуць.

4. у знач. пабочн. сл. На жаль.

З’ездзіць бы, ды, ш., часу няма!