утра́та, ‑ы, ДМ ‑раце, ж.

Разм. Тое, што і страта. Хто боль утраты зведаў, Той зразумеў да дна Праплаканыя вочы, Цану маршчын шматследных, Што прынясла вайна. Буйло. І з кожным пытаннем голас у Васіля змяняўся: то ў ім гучэў малады задор, то чуўся страх утраты любай дзяўчыны. Колас. Над свежаю ямаю — тры пахілыя ціхія бярозы, — схіліліся, нібы ад цяжару ўтраты. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

smart

[smɑ:rt]

1.

v.i.

адчува́ць во́стры боль; мо́цна бале́ць

The cut smarts — Парэ́з пячэ́

2.

v.t.

спрычыня́ць пяку́чы боль

The insult smarts yet — Зьнява́га яшчэ́ мо́цна балі́ць

3.

n.

во́стры боль

4.

adj.

1) рэ́зкі, мо́цны

2) шпа́ркі, ху́ткі, жва́вы

They walked at a smart pace — Яны́ йшлі шпа́ркім кро́кам

3) разу́мны, ке́млівы, бы́стры

a smart child — разу́мнае дзіця́

4) дасьці́пны, спры́тны, хі́тры, кі́дкі

5) згра́бны, прысто́йны

He looked smart in his uniform — Ён прысто́йна выгляда́ў у мундзі́ры

6) мо́дны, элега́нтны, шыко́ўны

a smart hat — мо́дны капялю́ш

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

прыці́шваць несов.

1. (о звучании) ослабля́ть; де́лать ти́ше; (голос — ещё) понижа́ть;

2. (движение) замедля́ть;

3. (делать слабее по силе) умеря́ть;

4. успока́ивать, унима́ть;

5. (боль) успока́ивать, унима́ть;

1-5 см. прыці́шыць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазахо́дзіцца сов., разг. (о многих)

1. умере́ть;

2. (ад чаго, з чаго) закати́ться (чем);

п. ад сме́ху, са сме́ху — закати́ться сме́хом;

3. (ощутить колючую боль в пальцах от холода) зайти́сь, онеме́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аблягча́ць, аблягчы́ць

1. erléichtern vt;

аблягча́ць пра́цу die Árbeit erléichtern;

2. (зменшыць боль і пад.) míldern vt, líndern vt;

аблягча́ць стано́вішча die Láge míldern;

◊ аблягча́ць душу́ sein Herz in Wórten [Tränen] erléichtern

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

relieve

[rɪˈli:v]

v.t.

1) палягча́ць, аблягча́ць

These tablets will relieve a headache — Гэ́тыя табле́ткі абле́гчаць галаўны́ боль

2) вызваля́ць, выруча́ць

3) зьмяня́ць (на пра́цы, на ва́рце)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

obliterate

[əˈblɪtəreɪt]

v.

1) сьціра́ць; заціра́ць; зьнішча́ць

Heavy rain obliterated the footprints — Вялі́кі дождж змыў сьляды́

2) згла́джваць, гаі́ць

Time obliterates sorrow — час го́іць боль душы́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

е́сці, ем, ясі́, есць; ядзі́м, ясце́, яду́ць; еў, е́ла; еш; незак.

1. каго-што і без дап. Ужываць ежу.

Е. яблыкі.

Чаго не ясі, таго ў рот не нясі (прыказка).

2. толькі ў інф. (у спалучэнні з дзеясловам). Ежа, харч.

Наварыць е.

Хацець е.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Разбураць хімічна, раз’ядаць.

Іржа есць жалеза.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Выклікаць пякучы боль, раздражняць (пра дым і пад.).

Густы дым еў вочы.

5. перан., каго-што. Не даваць спакою, мучыць (пра сумленне, тугу, боль).

Сэрца маё есць туга.

6. перан., каго (што). Папракаць, назаляць, не даваць спакою (разм.).

Кожны дзень грызуцца, ядуць адзін аднаго.

◊

Дарэмна хлеб есці (разм.) — не прыносіць ніякай карысці, гультаяваць.

Есці вачамі (разм.) — пільна ўглядацца, не адрываючы позірку.

Есці, як не ў сябе (разм.) — прагна есці.

Пасаліўшы, есці можна (разм.) — пра што-н. пасрэднае, цярпімае.

Поедам есці (разм., неадабр.) — бесперапынку папракаць.

|| зак. пае́сці, паем́, паясі́, пае́сць; паядзі́м, паясце́, паяду́ць; пае́ш (да 1 знач.: ужыць для ежы) і з’е́сці, з’ем, з’ясі́; з’есць; з’ядзі́м, з’ясце́, з’яду́ць; з’еш; з’е́дзены (да 1, 3, 5 і 6 знач.).

|| наз. яда́, -ы́, ДМ ядзе́, ж. (да 1 знач.).

У час яды.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Dies aegritudinem adimit

Час лечыць хваробу.

Время лечит болезнь.

бел. Час ‒ лепшы/найлепшы/добры лекар/доктар.

рус. От всякой беды есть два лекарства: время и молчание. Время ‒ лучший лекарь. Время пройдёт ‒ слёзы утрёт.

фр. Le temps allège bien des douleurs (Время очень облегчает/успокаивает боль). Tout s’oublie avec le temps (Всё забывается со временем).

англ. Time is the best healer (Время ‒ лучший лекарь).

нем. Die Zeit ist der beste Arzt (Время ‒ лучший лекарь). Die Zeit heilt alles (Время лечит всё). Die Zeit heilt alle Wunden (Время лечит все раны).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

адда́цца, -да́мся, -дасі́ся, -да́сца; -дадзі́мся, -дасце́ся, -даду́цца; зак.

1. каму-чаму і на што. Аддаць сябе ва ўладу пераможцы, здацца; пакарыцца не супраціўляючыся.

А. на чужую волю.

2. каму-чаму. Цалкам прысвяціць сябе каму-, чаму-н.; захапіцца чым-н, паглыбіцца ў што-н. (думкі, мары).

А. навуцы.

3. каму. Уступіць у палавую сувязь з кім-н.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Адгукнуцца, адазвацца, адбіцца; выклікаць сабою якое-н. пачуццё.

У гарах аддалося рэха.

Боль аддаўся ў паясніцы.

5. безас. Будзе аддадзена, заплачана.

Некалі аддасца.

|| незак. аддава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)