Verbum

наказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; зак., каму і без дап.

1. Паведаміць каму-н. аб чым-н. праз каго-н.

Н. праз знаёмых.

2. Даць наказ, даручэнне.

Доктар наказаў сачыць за раненым.

3. Нагаварыць, сказаць многа чаго-н. (разм.).

Прабачце, наказаў вам немаведама колькі навін.

|| незак. нака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

насу́нуць, -су́ну, -су́неш, -су́не; -су́нь; -су́нуты; зак.

1. чаго. Нассоўваць у адно месца нейкую колькасць чаго-н.

Н. кучу лісця.

2. што. Закрыць, засланіць чым-н. каго-, што-н.

Н. шапку на вочы.

3. што. Надзець, уссунуць на што-н. (разм.).

Н. боты на ногі.

|| незак. насо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

нязвы́чны, -ая, -ае.

1. Не такі, як усе, як ва ўсіх; асаблівы.

Н. чалавек.

Н. выгляд.

2. Такі, да якога не прывыклі, які з’яўляецца новым для каго-н.

Нязвычныя абставіны.

3. Такі, які не мае прывычкі, навыку ў чым-н.

Кузня для яго была нязвычнай справай.

|| наз. нязвы́чнасць, -і, ж.

пазаліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Заліць, затапіць усё, многае.

Паводка пазалівала паплавы.

2. Абліць, запэцкаць якой-н. вадкасцю ўсё, многае або ў многіх месцах.

П. абрус віном.

3. Затушыць вадой усё, многае.

П. вогнішчы.

4. Пакрыць чым-н. вадкім, здольным зацвярдзець — пра ўсё, многае.

П. дарогі гудронам.

папе́рад (разм.).

1. прысл. Уперад.

Жанчына пайшла п., паказваючы, куды трэба пад’язджаць.

2. прысл. Спачатку, раней.

П. памый рукі, а потым садзіся за стол.

3. прыназ. з Р. Ужыв. для ўказання на прадмет ці асобу, раней за якія кім-, чым-н. было ўтворана якое-н. дзеянне.

Ён з’явіўся п. усіх.

пераплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны; зак., што.

1. без дап. Заплаціць больш, чым трэба.

П. за пакупку.

2. чаго. Заплаціць, выплаціць паступова за што-н. вялікую колькасць (грошай; разм.).

Колькі я грошай пераплаціла за кнігі.

|| незак. перапла́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перапла́та, -ы, ДМ -ла́це, ж. і перапла́чванне, -я, н.

перастая́ць, -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прастаяць больш, чым трэба, сапсавацца, змяніцца якасна ад доўгага стаяння.

Жыта перастаяла.

2. што. Перачакаць што-н. стоячы.

П. дождж пад страхой.

|| незак. перасто́йваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перасто́й, -ю, м. (спец.; да 1 знач.).

праара́ць, -ару́, -арэ́ш, -арэ́; -аро́м, -араце́, -ару́ць; -ары́; -ара́ны; зак., што.

1. Узворваючы, прагнаць баразну, узараць прастору паміж чым-н.

П. разору.

2. і без дап. Правесці які-н. час на ворыве.

П. да абеду.

|| незак. право́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

|| наз. право́рванне, -я, н. (да 1 знач.).

гла́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; гладзь; -джаны; незак.

1. каго-што. Лёгка, ласкава праводзіць рукой па чым-н.

Г. па галоўцы (таксама перан.: патураць каму-н.). Г. супраць шэрсці (таксама перан.: гаварыць ці рабіць каму-н. наперакор).

2. Тое, што і прасаваць¹.

|| зак. пагла́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны.

|| наз. гла́джанне, -я, н.

вінава́ты, -ая, -ае; -ва́т, -а.

1. Які правініўся ў чым-н., зрабіў злачынства.

Прызнаць вінаватым.

В. ў крадзяжы.

Я вінавата перад вамі.

2. поўн. ф. Які выяўляе ўсведамленне сваёй віны.

В. голас.

Вінавата (прысл.) паглядзець.

3. Які вінен каму-н., мае доўг.

Я яму в. трыццаць рублёў.

|| наз. вінава́тасць, -і, ж.