несакрушальны, ‑ая, ‑ае.

Такі, якога нельга знішчыць, перамагчы. Як магутная сіла сусветнай сацыялістычнай садружнасць як несакрушальная цытадэль міжнароднай пралетарскай салідарнасці, як светач міру і сацыяльнага прагрэсу ўзвышаецца сёння наша вялікая Радзіма. Машэраў. Мы ўдзячны роднай партыі сваёй За сонца, што палае над зямлёй, За неўміручую і велічную славу, Здабытую і ў працы і ў баях. За моц несакрушальную дзяржавы, За пераможны сцяг. Танк. // Непахісны, нязломны. Сілу волі, несакрушальную веру ў перамогу народа, у справядлівасць сваёй справы ўсяляў Кіраў.. асабістым прыкладам і палымяным словам. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чары, ‑аў; адз. няма.

1. Паводле забабонных уяўленняў — магічныя прыёмы, пры дапамозе якіх можна ўздзейнічаць на людзей і прыроду; чараўніцтва, вядзьмарства. [Юстап:] Гіну я праз людскія чары. Згубіў мяне благі чалавек — паслаў чорта на невінаватую душу. Калюга. Праходзіць не так многа часу, і ягады ўжо пачынаюць выглядваць з рыльца [гарлачыка]. Вось што значыць чары! Даніленка.

2. Чароўная сіла, прывабнасць, якая захапляе. І ўсё тут поўна мяккіх чараў: І роўнядзь ціхая палёў, І постаць стромкіх тапалёў. Колас. Косця ўжо нічога больш не бачыў, быў цалкам пад уладай чараў дзяўчыны. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

воля назоўнік | жаночы род

  1. Здольнасць ажыццяўляць свае жаданні, пастаўленыя перад сабой мэты.

    • Сіла волі.
    • Выхаванне волі.

  2. да чаго. Свядомае імкненне да ажыццяўлення чаго-н.

    • В. да перамогі.

  3. Жаданне, патрабаванне.

    • Дыктаваць сваю волю.
    • Апошняя в. (запавет).

  4. Улада, права.

    • Гэта ў тваёй волі.
    • Ваша добрая в. або в. ваша (рабіце, як лічыце патрэбным).
    • На волю лесу (без падтрымкі, дапамогі, нагляду).

  5. Свабода ў праяўленні чаго-н.

    • Даць волю пачуццям.
    • Рукам волі не давай (не біся).

  6. Свабода, незалежнасць; процілегласць няволя.

    • Змагацца за волю і незалежнасць народа.

  7. Становішча, пры якім жыццё чалавека, жывёл, птушак не абмежавана ўмовамі зняволення.

    • Выйсці на волю.
    • Выпусціць жураўля на волю.

  8. Прастор, прыволле.

    • Тут дзецям в.

|| прыметнік: валявы.

  • Валявыя рашэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

рабочы​2 прыметнік

  1. Які мае адносіны да рабочых1, уласцівы ім.

    • Р. клас.
    • Р. рух.
    • Па-рабочаму (прыслоўе; так, як уласціва рабочым).

  2. Які непасрэдна выконвае работу, пэўнае дзеянне.

    • Рабочыя часткі машыны.
    • Рабочыя пчолы.

  3. Які жыве з сваёй працы (размоўнае).

    • Р. народ.

  4. Які служыць, прызначаны для работы, выкарыстоўваецца ў рабоце.

    • Р. інструмент.
    • Рабочае адзенне.
    • Р. стол.
    • Р. дзень.

  5. Неабходны для работы.

    • Р. план.
    • Р. праект.
    • Рабочая сіла — тое, што і рабочыя.
    • Рабочыя рукі — тое, што і рабочыя 1.
    • Не хапае рабочых рук.
    • Рабочы пасёлак — пасёлак гарадскога тыпу.
    • Рабочы поезд — мясцовы поезд для перавозкі рабочых.
    • У рабочым парадку (зрабіць, вырашыць што-н.) — у час работы, не адрываючыся ад работы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

тон назоўнік | мужчынскі род

  1. Гук пэўнай вышыні, які ўтвараецца перыядычнымі ваганнямі паветра; музычны гук у адрозненне ад шуму.

    • Узяць высокі т.

  2. множны лік: Гукі сэрца, якое працуе, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры выстукванні ўнутраных органаў цела чалавека.

    • Чыстыя тоны сэрца.

  3. Вышыня або сіла гучання голасу чалавека, які гаворыць.

    • Знізіць т.

  4. Адценне мовы, яе гучанне.

    • Жартаўлівы т.
    • Рэзкі т.

  5. Характар, стыль паводзін, жыцця.

    • Правілы добрага тону.

  6. Колер, афарбоўка, а таксама адценне колеру, якое адрозніваецца ступенню яркасці.

    • Тканіна, афарбаваная ў спакойны т.
    • Цёплы т.
    • Светлы т.
    • У тон (пад тон) — 1) пра гармонію колераў, адценняў колеру; 2) у тым жа духу, стылі; 3) з тым жа настроем, з той жа інтанацыяй (гаварыць).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

разве́сіць сов., в разн. знач. разве́сить; (по разным местам — ещё) разве́шать;

р. ко́ўдру — разве́сить одея́ло;

р. афі́шы — разве́сить афи́ши;

р. карці́ны — разве́шать (разве́сить) карти́ны;

бяро́зка ~сіла свае́ галі́ны — берёза разве́сила свои́ ве́тви;

◊ р. ву́шы — разве́сить у́ши; хло́пать уша́ми;

р. гу́бы — разве́сить гу́бы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Но́раў ’характар; упарты характар з капрызамі’ (Нас., Яруш., Шат., Бяльк.), ’звычай’ (Нас.), но́роў ’нораў, звычка’ (ТС), наро́ў ’тс’ (Ян.), ’нораў, натурлівасць’ (ТС), ст.-бел. норовы (1562, Карскі, 1, 249), укр. но́ров ’характар; прыхамаць, капрызы’, рус. но́ров, на́ров ’характар; жаданне; прыступ да справы’, славац., чэш. nrav ’характар, звычка; звычай’, ст.-чэш. nrav ’тс’, славен. nrȁv ’звычка, характар’, серб.-харв. на́рав ’тс’, макед. нарав ’тс’, балг. нъра́в, дыял. нара́вие ’тс’, ц.-слав. нравъ. Прасл. *norvъ, роднаснае літ. nóras ’воля, жаданне’, norė́ti ’хацець’, грэч. νωρεῑ ’моц, сіла’; таго ж паходжання ст.-інд. nar‑ ’мужчына’, авест. nar ’тс’ і пад. (Фасмер, 3, 84; Бязлай, 2, 229).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

mighty

[ˈmaɪti]

1.

adj.

1) магу́тны; мо́цны

a mighty ruler — магу́тны ўлада́р

mighty force — вялі́кая сі́ла

2) ве́льмі вялі́кі, велічэ́зны, вялі́зны

a mighty famine — вялі́зны го́лад

2.

adv.

ве́льмі

3.

n.

магу́тнасьць f., магу́тная асо́ба

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ток 1, ‑у, м.

1. Рух электрычнага зараду ў правадніку; электрычная энергія. Ток высокай частаты. Сіла току. ▪ Калі ў шэсць гадзін раніцы немцы давалі ток у дэпо, жыхары барака, у якім жыла Баран, збіраліся паслухаць апошнія навіны з Масквы. Новікаў.

2. пераважна мн. (токі, ‑аў). Пра нервовую энергію чалавека, якая ўспрымаецца іншымі людзьмі. Ад яго ішлі нейкія токі, што заражалі іншых энергіяй і ўздымам. ▪ [Маша] кахала .. [Яроша] глыбока, тайна, безнадзейна. І вось наступіў момант, можа, адзіны і непаўторны, калі і ён пачуў токі гэтага кахання. Шамякін. // Паток нервовай энергіі, нервовае напружанне, узбуджэнне. Дзяўчына не паспела дагаварыць: асляпляльная маланка запаліла ўсё неба, і тут жа ўдарыў такі траскучы і рэзкі пярун, што Русіновіч адчуў, як па целе ў яго прабег лёгкі ток. Дамашэвіч.

•••

Блукаючыя токі — электрычныя токі, якія праходзяць у зямлі пры выкарыстанні яе як токаправоднага асяроддзя.

Выпраміць ток (спец.) гл. выпраміць.

Пастаянны ток — электрычны ток, напрамак і сіла якога не мяняюцца.

Пераменны ток — электрычны ток, напрамак і сіла якога перыядычна мяняюцца.

Трохфазны ток — сістэма трох аднафазных токаў аднолькавай частаты і амплітуды, але якія адрозніваюцца па фазе на 1/3 перыяду.

ток 2, ‑а, м.

1. Спецыяльны будынак для складвання, абмалоту і ачысткі збожжа; гумно. Адразу ставілі некалькі будынкаў: ток, пуню, хлеў. Бядуля. // Пляцоўка для абмалоту збожжа. Вялікі бурт пшаніцы, аж пад неба, На палявым таку ляжаў. Корбан. Ехалі людзі з-за Вільні, зараз едуць з-пад Вільні. А многія з іх, напэўна,.. аралі папар, кляпалі косы, магчыма, раўнялі ток у гумне. Гартны.

2. Абл. Земляная падлога (звычайна гліняная). Грукнулася дзіцянё лобікам аб гліняны ток. Сіняк на ўвесь лобік. Крапіва. У гэту самую хвіліну Мацвей соладка спаў у сенцах на голым таку. Лобан.

ток 3, ‑у, м.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. такаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

power​1 [ˈpaʊə] n.

1. здо́льнасць, сі́лы;

mental powers разумо́выя здо́льнасці;

I’ll do everything in my power. Я зраблю ўсё, што мне пад сілу.

2. сі́ла, моц; эне́ргія; сілкава́нне; магу́тнасць;

nuclear power а́тамная эне́ргія;

horse power ко́нская сі́ла

3. ула́да; паўнамо́цтвы;

be in power мець ула́ду;

seize/lose power захапі́ць/стра́ціць ула́ду;

take/come to power прыйсці́ да ўла́ды;

a party in power кіру́ючая па́ртыя;

emergency powers надзвыча́йныя паўнамо́цтвы

4. дзяржа́ва;

the great powers вялі́кія дзяржа́вы;

an allied/enemy power саю́зніцкая/варо́жая дзяржа́ва

♦

more power to one’s elbow BrE, infml жада́ць по́спеху/уда́чы каму́-н.;

the powers that be iron. ула́дныя лю́дзі;

the (real) power behind the throne «ула́да па-за тро́нам»; няба́чная ўла́да

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)