запі́ска, -і, ДМ запісцы, мн. -і, -сак, ж.
1. Лісток паперы з запісам, кароценькае пісьмо.
2. Кароткі пераказ у пісьмовай форме якой-н. справы.
Дакладная з.
3. мн. Лісты з запісамі.
Чытаць лекцыі па запісках.
4. мн. Літаратурны твор у форме мемуараў, успамінаў.
Запіскі пісьменніка.
5. мн. Як частка назвы некаторых навуковых часопісаў.
Вучоныя запіскі ўніверсітэта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
практыкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прымяняцца на практыцы.
На ферме практыкуецца гадоўля мерыносных авечак.
2. Засвойваць прыёмы якой-н. справы, набываць практыку ў чым-н.
П. ў стральбе. П. ў авалоданні французскай мовай.
|| зак. напрактыкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся (да 2 знач.).
|| наз. практыкава́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уво́гуле.
1. прысл. Разглядаючы цалкам, не звяртаючы ўвагі на дробязі, прыватнае.
У. справы ідуць нядрэнна.
2. прысл. Заўсёды, ва ўсіх выпадках.
Ён у. такі.
3. Ужыв. ў знач. абагульняючага слова перад заключэннем, падагульненнем.
На гэтым работу закончым і ў. мы ўжо стаміліся.
4. у знач. пабочн. сл. У цэлым, у выніку.
Не дрэнны, у., чалавек, але п’е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
умяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., у што.
1. Пранікнуць куды-н., змяшацца з чым-н.
У. у натоўп.
2. Стаць удзельнікам чужой справы; увязацца.
У. у размову.
3. Прыняць удзел у якой-н. справе з мэтай змены яе ходу.
У канфлікт прыйшлося ў. дырэктару.
|| незак. уме́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. умяша́нне, -я, н.
Узброенае ў.
Хірургічнае ў. (аперацыя).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фарма́льны, -ая, -ае.
1. гл. форма.
2. Прасякнуты фармалізмам (у 1 знач.).
Ф. падыход да справы.
3. Заснаваны на прынцыпах фармалізму (у 2 знач.).
Ф. метад.
4. Зроблены афіцыйна, законна.
Ф. дазвол.
Фармальная прычына.
5. Такі, дзе захавана толькі знешняя форма, які існуе толькі па форме, для выгляду.
Ф. падыход.
Фармальнае права.
|| наз. фарма́льнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ценявы́, -а́я, -о́е.
1. гл. цень.
2. Які знаходзіцца ў цяні, слаба асветлены.
Ц. бок вуліцы.
3. перан. Адмоўны, непажаданы.
Ц. бок справы.
○ Ценявая эканоміка — эканамічная нелегальная дзейнасць, якая скрываецца ад грамадства і дзяржавы, не падпарадкоўваецца дзяржаўнаму кантролю і ўліку.
Ценявы кабінет — група ўплывовых палітыкаў, якія маюць сваю праграму дзейнасці і прэтэндуюць у выпадку перамогі на стварэнне новага ўрада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбо́р, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. разбіраць — разабраць (у 1–7 знач.).
2. (звычайна з прыназоўнікамі «з» і «без»). Разм. Выбар, адбор. Лес тут быў калгасны, высякалі яго многа і без разбору. Б. Стральцоў. Я разумею: крытыкаваць .. трэба, без гэтага нельга, але крытыкуй з разборам. Хадкевіч.
3. Разгляд судовай справы. Судовы разбор. □ [Сымон:] Адбудую хату нанава, гаспадарку нанава завяду.. Вось толькі .. разбору дзела дачакацца! Купала.
•••
На (пад) шапачны разбор; на разбор шапак — пад канец справы, пад канец (прыйсці, паспець, з’явіцца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВО́БЫСК,
следчае дзеянне, накіраванае на атрыманне доказаў па крымінальнай справе. Праводзіцца з мэтай пошукаў рэчавых доказаў, якія могуць мець значэнне для справы, выяўлення трупаў, адшукання асоб, а таксама маёмасці для пакрыцця матэрыяльнай шкоды і магчымай канфіскацыі. Вобыск праводзіцца па матываванай пастанове следчага або органа дазнання з санкцыі пракурора.
т. 4, с. 246
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
падпа́льшчык, ‑а, м.
Той, хто наўмысна ўчыніў пажар. Пачалося расследаванне справы аб пажары. Але падпальшчыкаў знайсці не ўдалося. Матрунёнак. // перан. Той, хто падбухторвае да чаго‑н. Дарма падпальшчыкі вайны На службу смерці ставяць атам. Тарас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зза́маладу, прысл.
Разм.
1. З маладых год, з маладосці. — Я тут, у гэтай мясцовасці, жыў ззамаладу, рабіў справы. Чорны.
2. У маладосці. Ззамаладу некалі за шчасцем ад бацькавых трох дзесяцін [Іван] аж у Амерыку ездзіў. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)