нерв назоўнік | мужчынскі род

  1. Адзін з найтанчэйшых адросткаў-валокнаў, якія ўтвараюць разгалінаваную сістэму, што звязвае мозг з іншымі органамі і тканкамі цела.

    • Зрокавы н.

  2. множны лік: Уся такая сістэма, якая вызначае дзейнасць арганізма, стан і паводзіны чалавека.

    • Нервы не вытрымалі.

  3. пераноснае значэнне: Цэнтр якой-н. дзейнасці, асноўная дзейная сіла чаго-н.

    • Нёман быў нервам сяла.

Фразеалагізмы:

  • Выматаць усе нервы (размоўнае неадабральнае) — змучыць, давесці да знямогі.
  • Іграць на нервах (размоўнае неадабральнае) — гнявіць, нерваваць каго-н. чым-н.
  • Трапаць нервы (размоўнае неадабральнае) — хвалявацца, моцна нерваваць каго-н.

|| прыметнік: нервовы.

  • Н. цэнтр.
  • Нервовыя хваробы.
  • Нервовая сістэма.
  • Н. цік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

аўтадзі́н

(ад аўта- + гр. dyn(amis) = сіла)

1) машына для пераўтварэння сілы пераменнага току ў сілу пастаяннага току;

2) радыёпрыёмнік з дадатнай зваротнай сувяззю для прыёму тэлеграфных сігналаў і прывядзення ў дзеянне аўтаматычных прыстасаванняў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

nasilenie

nasileni|e

н.

1. узмацненне; павелічэнне;

~e choroby — узмацненне хваробы;

2. сіла; напружанне; інтэнсіўнасць;

godziny największego ~a — сама розрух; гадзіна пік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

jedność

jednoś|ć

ж.

1. адзінства;

w ~ci siła перан. у адзінстве сіла;

~ć przeciwieństw філ. адзінства процілегласцей;

2. мат. адзінка; велічыня

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Магу́тны ’вельмі дужы, здаровы’, ’вельмі вялікі, значны па сіле, велічыні’, ’тоўсты, масіўны (пра слой, пласт)’, ’з вялікімі вытворчымі і матэрыяльнымі магчымасцямі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк.). Укр. могу́тний, рус. могу́тный ’моцны, магутны, здаровы’, чэш., славац. mohutný ’тс’. Утворана ад дзеепрыметніка цяп. часу mogǫt‑ пры дапамозе суф. ‑ъnъ‑jь. Да магчы́ (гл.). Параўн. Фасмер (2, 636), Махэк₂ (371). Анышкевіч (Сл. бойк. гов., 1, 426) супастаўляе бойк. маготний з венг. mag ’зерне’. Сюды ж магутнасць ’уласцівасць магутнага, вялікая сіла, моц’ (ТСБМ, Гарэц.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыпе́рсніца ‘гусялапка, Alchemilla vulgaris L.’ (Некр. і Байк., Яруш., Гарэц., Байк. і Некр., Кіс.), трыпе́рстнік ‘кураслеп дуброўны, Anemone nemorosa L.’ (Бейл.), трыпе́рсціца ‘герань балотная, Geranium palustre L.’ (Касп., Дэмб. 1; маг., Кіс.). Фармальна ўсе выводзяцца з тры (гл.) і ⁺перст ‘палец’ (гл. пярсцёнак), уключаючы і трыперсніца (у якім ‑т‑ выпала), хаця лісты іх — паводле формы якіх названы расліны — могуць мець не толькі тры, але і іншую колькасць долей, аднак лічбе тры прыпісваецца асаблівая магічная сіла (Коласава, Лексика, 128).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Reis

I

m -es, -e бат. рыс

II

n -es, -er галі́нка, па́растак

◊ viel ~er máchen éinen Bésen ≅ у адзі́нстве сі́ла

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

адстаўка, ‑і, ДМ ‑ўцы, ж.

Канчатковае звальненне з вайсковай службы, а таксама (да рэвалюцыі) з цывільнай дзяржаўнай службы. Падаць у адстаўку. Прыняць адстаўку. Капітан у адстаўцы. // У капіталістычных краінах — расфарміраванне кабінета міністраў, адыход ад улады ўрада ці паасобных міністраў. // Прызнанне непрыгоднасці чаго‑н. Сіла Скарыны і заключаецца ў тым, што ён.. выдаў кнігі на даступнай свайму народу мове і тым самым даў адстаўку ў літаратуры як мёртвай латыні, так і бяздушнай царкоўнаславяншчыне. Алексютовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гарт, ‑у, М ‑рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая дасягаецца гартаваннем; уласцівасць загартаванай рэчы. Сталь высокага гарту.

2. перан. Стойкасць, вынослівасць, набытыя ў барацьбе з цяжкасцямі, неспрыяльнымі ўмовамі; сіла волі. Бальшавіцкі гарт. ▪ Вайна — вялікае выпрабаванне гарту людзей і чыстаты, трываласці пачуццяў. Мележ.

3. перан. Стан найбольшага напружання, узбуджэння, хвалявання. Смутак часамі ападаў да лёгкай журбы, пасля зноў даходзіў да найвялікшага гарту. Чорны.

4. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў.

[Ад ням. hart — цвёрды.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

strength [streŋθ] n.

1. сі́ла, моц, трыва́ласць;

strength of body фізі́чная сі́ла;

strength of mind/will сі́ла ду́ху/во́лі;

measure one’s strength with smb. паме́рацца сі́лаю з кім-н., паду́жацца, пабарука́цца;

have no strength left заста́цца без сі́л;

recover/regain strength узнаўля́ць сі́лу/моц;

by sheer strength адно́ю сі́лаю;

beyond my strength звыш маі́х сіл; мне не пад сі́лу

2. мо́цны бок, мо́цная ры́са;

strengths and weаknesses мо́цныя і сла́быя бакі́ (чаго-н.)

3. крыні́ца сі́лы, падтры́мка;

Where does his strength lie? У чым яго моц?

4. інтэнсі́ўнасць (колеру), канцэнтра́цыя (раствору); мацу́нак; цвёрдасць (зямлі); эфекты́ўнасць (дзеяння, руху);

the strength of coffee мацу́нак ка́вы;

the strength of the pulse med. напаўне́нне пу́льсу

5. ко́лькасны склад; штат;

military strength ко́лькасць узбро́еных сіл;

fighting strength mil. баяздо́льны саста́ў;

in/at full strength у по́ўным скла́дзе;

on the strength у скла́дзе, у шта́це, у спі́сах

♦

on the strength of smth. дзя́куючы чаму́-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)