магутнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць магутнага (у 2, 3 знач.); вялікая сіла, моц. Магутнасць дзяржавы. Магутнасць арміі. ▪ Сталіца! Магутнасць твая незлічона. Броўка.

2. Спец. Таўшчыня пласта (мінералаў, паветра, вады і пад.). Магутнасць тарфянога залежу. Магутнасць пласта калійнай руды. Магутнасць атмасферы.

3. Спец. Велічыня, якая паказвае адносіны работы да часу, на працягу якога яна выканана. Магутнасць рухавіка. Магутнасць электрастанцыі.

4. толькі мн. (магутнасці, ‑ей). Вытворчыя аб’екты (заводы, машыны і пад.). Дадатковая электраэнергія можа быць выпрацавана на гідраэлектрастанцыях без устаноўкі новых магутнасцей. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лі́ха н

1. Únglück n -s, Únheil n -s; Not f -;

2. фалькл (нячыстая сіла) Böse n -n, -n; філас Übel n -s; das Böse (sub);

◊ няма́ лі́ха без дабра́ ≅ jédes Ding hat zwei Séiten;

лі́ха ідзе́ і бяду́ вядзе́ ≅ ein Únglück kommt sélten alléin

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

magnitude

[ˈmægnɪtu:d]

n.

1) велічыня́, вага́ f., паме́ры pl., сі́ла f.

2) вялі́кае зна́чаньне, уплы́ў або́ вы́нік

3) Astronomy я́ркасьць f. (зо́ркі)

of the first magnitude — ве́льмі вялі́кі, пе́ршай велічыні́; даскана́лы, ве́льмі паважа́ны

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

validity

[vəˈlɪdəti]

n., pl. -ties

1) ва́жнасьць, ва́жкасьць, абгрунтава́насьць f.

the validity of an argument — ва́жкасьць аргумэ́нту

the validity of an agreement — ва́жнасьць пагадне́ньня

2) зако́ннасьць f.

3) правава́я дзе́йнасьць, сі́ла (дамо́вы, зако́ну)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Сы́ты ’які не адчувае голаду’, ’укормлены, тлусты’ (ТСБМ, Нас., Ласт., ТС, Сл. ПЗБ), ’негалодны’ (Байк. і Некр.), ’тлусты, адкормлены’ (Касп., Пятк. 2, Мат. Гом., Нар. лекс., Сл. Брэс., Сцяшк., З нар. сл.), ’гладкі, тлусты’ (Жыв. НС), сы́тны ’сыты’ (ТС), сыць ’корм, страва, ежа; пажыўнасць’ (Ласт.), ’сытасць; укормленасць’ (Нас., Бяльк.), сы́ціць ’карміць, насычаць’. Укр. си́тий, рус. сы́тый, стараж.-рус. сы́тъ(и), польск. syty, в.-луж., н.-луж. syty, чэш. sytý, славен. sýty, серб.-харв. си̏т, славен. sit, балг., макед. сит ’тс’, ст.-слав. сытъ ’сыты’. Прасл. *sytъ, відаць, роднаснае літ. sótus ’сыты, багаты, сытны’, лат. sats ’сытны’, ст.-прус. sātuinei ’насычаеш’, лац. satis ’досыць’, гоц. sōpa ’сыты’, ст.-в.-ням. sat ’сыты’, грэч. άατος ’ненасытны’ (Траўтман, 250; Мюленбах-Эндзелін, 3, 809; Вальдэ-Гофман, 2, 481; Покарны, 876), аднак пры гэтым цяжка патлумачыць адрозненні ў вакалізме. Іншыя даследчыкі ў сувязі з гэтым збліжаюць *sytъ са ст.-інд. çávas ’сіла, моц’, авест. sava‑ ’тс’, сюды ж ст.-інд. çū́ras ’моцны’, авест. sura‑ ’тс’, грэч. κυρος ’сіла, моц’ (Зубаты, LF, 28, 89; Фрэнкель, JF, 50, 7 і наст.). Борысь (590) узводзіць да дзеепрыметніка і.-е. *sū‑to‑ ’напоўнены, поўны’, што да і.-е. *seu̯‑ ’напаўняцца’, параўн. хец. sumai ’напаўняе’, гл. таксама Бязлай, 3, 238–239. Абмеркаванне іншых версій гл. Фасмер, 3, 821; ЕСУМ, 5, 245; Глухак, 550.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

steam​1 [sti:m] n.

1. (вадзяна́я) па́ра

2. сі́ла, эне́ргія

♦

at full steam на ўсю моц;

let off steam infml вы́пусціць па́ру; даць во́лю сваі́м пачу́ццям;

get up steam infml набра́цца рашу́часці; прыба́віць кро́ку;

under one’s own steam самасто́йна;

run out of steam infml стамі́цца, быць знясі́леным; змары́цца, стра́ціць імпэ́т

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

wola

wol|a

ж. воля;

siła ~i — сіла волі;

~a zwycięstwa — воля да перамогі;

ostatnia ~a — апошняя воля;

do ~i — дастаткова, уволю;

mimo ~i — мімаволі, міжвольна

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ballast

[ˈbæləst]

1.

n.

1) баля́ст -у m.

2) сро́дак або́ сі́ла, яка́я ўраўнава́жвае

3) гра́вій -ю m., жвір -у m.

2.

v.t.

1) абцяжа́рваць баля́стам

2) рабі́ць усто́йлівым, ураўнава́жваць

3) высыпа́ць жві́рам (даро́гу)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

абрынуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

1. Імкліва ўпасці зверху, абрушыцца, абваліцца. Ён [мост] закалышацца, як дзіцячая калыска, не вытрымае цяжару і абрынецца ў ваду. Сабаленка. Косыя блакітныя ніткі мігатлівай шкляной заслонай захінаў далягляд, і Юрку здалося, што палатка — гэта астравок, на які абрынулася вада. Карпаў. // перан. Нечакана спасцігаць каго‑, што‑н. Няшчасце абрынулася на Марыльку. Сабалеўскі.

2. перан. Імкліва, з вялікай сілай напасці, наваліцца. Не ступіў я і кроку, як раптам у галаве памутнела, паплылі кругі, нейкая магутная сіла абрынулася на мяне, і я апамятаўся на брызенце. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

інерцыя, ‑і, ж.

1. Уласцівасць цел захоўваць стан спакою або руху, пакуль якая‑н. знешняя сіла не прымусіць іх змяніць гэты стан. Набраўшы разгон, ракета ляцела па інерцыі, як камета або звычайны астэроід. Гамолка. Кола разгайдалася, яно ўжо само далучыла сілу інерцыі да сілы мускулаў рук і круцілася лёгка. Колас.

2. перан. Бяздзейнасць, пасіўнасць, коснасць. Інерцыя мыслення. Інерцыя ўстарэлых звычак.

•••

Па інерцыі — па прывычцы, бессвядома, машынальна. — Прывык ты з часоў партызаншчыны думаць і вырашаць за ўсіх падначаленых, робіш так па інерцыі і дагэтуль. Хадкевіч.

[Ад лац. inertia — бяздзейнасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)