апа́сці, -аду́, -адзе́ш, -адзе́; -адзём, -адзяце́, -аду́ць; -адзі́; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асыпацца, адваліцца (з дрэў, кустоў).

Лісце ўсё апала.

2. Паменшыцца ў аб’ёме, панізіцца ўзроўнем, спасці.

Вада за ноч на рацэ апала.

Чалавек схуднеў, шчокі апалі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, упасці, звіснуць.

Пасмы валасоў апалі на лоб.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асесці, пакрыць якую-н. паверхню.

Апалі росы на лугах.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Прыйсці, апусціцца.

Ціхі вечар апаў на зямлю.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пагоршыцца, сапсавацца.

Апаў настрой.

7. перан. Знікнуць, прапасці.

Няхай смутак ападзе!

|| незак. апада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. апа́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

вы́вад м.

1. (род. вы́ваду) (действие) в разн. знач. вы́вод;

в. — войск з го́рада вы́вод войск из го́рода;

2. (род. вы́ваду) (заключение) вы́вод м., реше́ние ср., заключе́ние ср., умозаключе́ние ср.; сле́дствие ср.;

зрабі́ць в. — сде́лать вы́вод (заключе́ние, умозаключе́ние);

прыйсці́ да ~ду — прийти́ к заключе́нию (реше́нию, вы́воду);

3. (род. вы́вада) тех. вы́вод

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Rúder

n -s, -

1) вясло́

2) стырно́, руль;

der Mann am ~ стырнавы́ (тс. перан.);

ans ~ kómmen* прыйсці́ да ўла́ды;

das ~ führen стая́ць у стырна́ [рулц], кірава́ць;

am ~ sein мець ула́ду, быць пры ўла́дзе

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

zúsehen

* vi

1) (D) назіра́ць, сачы́ць (за чым-н.)

2) стара́цца, ру́піцца, прыма́ць ме́ры

ich wérde ~, dass ich kómmen kann — я пастара́юся прыйсці́

sieh zu, dass du réchtzeitig kommst — глядзі́, прыхо́дзь своечасо́ва

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

kolizja

kolizj|a

ж.

1. калізія, сутыкненне, канфлікт;

~a interesów — сутыкненне інтарэсаў;

wejść w ~ę — прыйсці ў сутыкненне;

2. кніжн. сутыкненне, аварыя;

~a drogowa — дарожнае здарэнне;

~a trzech samochodów — сутыкненне трох аўтамабіляў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

вы́ручка ж

1. (дапамога) Hílfe f -, Réttung f - (ратунак); вайск Entsátz m -es;

прыйсці́ на вы́ручку zu Hílfe kómmen*;

2. камерц (утаргаваныя грошы) Erlös m -es, -e, Ertrág m -(e)s, -träge;

дзённая вы́ручка Tágeserlös m;

агу́льная вы́ручка Brúttoerlös m;

валю́тная вы́ручка Devisenerlös [-vi:-]m;

сярэ́дняя вы́ручка Dúrchschnittserlös m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

léihen

* vt

1) (D) пазыча́ць (што-н. каму-н.)

2) (von D) пазыча́ць (у каго-н.)

3)

j-m séinen Béistand ~ — прыйсці́ каму́-н. на дапамо́гу

j-m sein Ohr ~ — вы́слухаць каго́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ду́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.

1. Тое, што з’явілася ў выніку разваг, меркавання; прадукт мыслення. Цікавая думка. Выказаць думку. □ У галаве Марыны варушылася то адна, то другая думка, вельмі ж хацелася ўгаварыць шафа, каб ён пусціў яе на паравоз. Кавалёў. // Меркаванне, здагадка. І раптам бліснула думка: перабежчык мог у час вярнуцца назад. Шамякін. [Мангу] прыйшла ў галаву вельмі разумная думка — зняць і мундзір. Маўр. // Намер, задума. Насіцца з думкай. □ [Зося] увайшла ў хату з цвёрдай думкай ісці заўтра да Сегенецкага. Чорны. — Думка асушыць Калхіду з’явілася даўно, — гаварыў Андрэй Міхайлавіч. Самуйлёнак. // Сукупнасць ведаў у якой‑н. галіне. Навуковая думка. Тэхнічная думка.

2. Мысліцельны працэс; мысленне. Няма нічога шпарчэй за людскія думкі, бо сам ты яшчэ тут, а думкі ўжо далёка-далёка. Якімовіч.

3. Тое, што і дума ​1 (у 1 знач.). Неадступная думка не давала .. [Сцёпу] спакою: як адабраць у Юркі ліхтарык. Курто. Алегу часта рабілася прыкра ад думкі, што ён, старэйшы, не можа прынесці ў хату нават таго, што прыносіў Алёшка. Брыль.

4. толькі мн. (ду́мкі, ‑мак). Сістэма перакананняў, поглядаў, уяўленняў. Абмен думкамі паміж дэлегацыямі.

•••

Грамадская думка — погляды шырокай грамадскасці на што‑н.

Без усякай задняй думкі — без скрытага замыслу, намеру.

Падаць думку гл. падаць.

Прыйсці на думку гл. прыйсці.

Сабрацца з думкамі гл. сабрацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заклі́каць, ‑клі́чу, ‑клі́чаш, ‑клі́ча; зак., каго-што.

1. Паклікаць, запрасіць прыйсці куды‑н. Заклікаць у госці. □ Алесь, спаткаўшы Алёнку, заклікаў яе ў хату і паказаў ёй Сцёпкаву фатаграфію. Колас.

2. да чаго, на што. Звярнуцца з заклікам да каго‑н., прапанаваць прыняць удзел у якой‑н. важнай справе, зрабіць што‑н. Давераная асоба падрабязна расказала аб жыццёвым шляху кандыдата ў дэпутаты, заклікала ўсіх выбаршчыкаў акругі ў дзень выбараў аднадушна аддаць за яго свае галасы. «Звязда». Хочацца [Сымону] заклікаць людзей на вялікую новую працу. Колас. // Запатрабаваць ад каго‑н. весці сябе належным чынам. Заклікаць да парадку.

закліка́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да заклі́каць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маро́з, ‑у, м.

1. Моцны холад, сцюжа. Мароз браўся мацней, гулка біў у сцены. Лынькоў. Пёк добры мароз, хоць і быў ужо красавік месяц. Шамякін. // Тэмпература паветра ніжэй нуля. Два градусы марозу. // Месца, дзе вельмі холадна, сцюдзёна. Вынесці мяса на мароз. Прыйсці з марозу. // Іней, наледзь на шыбах. Люда сядзела ў кутку, каля зацягнутага марозам акна. Брыль.

2. звычайна мн. (маразы́, ‑оў). Халоднае надвор’е з вельмі нізкай тэмпературай. Маласнежная зіма, маразы, ранні прыход вясны стварылі пэўныя цяжкасці ў правядзенні палявых работ. «Звязда».

•••

Дзед Мароз гл. дзед.

Мароз па скуры (па спіне) ідзе (прайшоў, прабег) — пра адчуванне холаду ад страху, моцнага хваляванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)