ша́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.
1. Галаўны ўбор, звычайна цёплы, мяккі.
Зімовая ш.
2. перан. Тое, што мае форму купала.
Шапкі хвой.
Снегавыя шапкі дрэў.
3. Тое, што і шапачка (у 2 знач.).
Ш. баравіка.
4. Загаловак буйным шрыфтам, агульны для некалькіх артыкулаў у газеце, а таксама назва ўстановы-выдаўца, серыі і пад., якая змяшчаецца на тытульным лісце кнігі над загалоўкам (спец.).
Бюлетэнь выдаецца пад шапкай міністэрства.
5. Верхні брус над дзвярамі, акном для мацавання іх (спец.).
◊
Закідаць шапкамі — ужыв., калі выхваляюцца чым.-н. у знач.: лёгка адолець, перамагчы.
На разбор шапак (прыйсці, паспець, з’явіцца і пад.; разм.) — к канцу, калі ўсе разыходзяцца, усё скончылася.
На злодзеі і шапка гарыць — пра вінаватага ў чым-н. чалавека, які сам сябе выдае чым-н.
Па Сеньку і шапка — пра таго, хто не заслугоўвае лепшага.
Па шапцы даць каму (разм.) — выгнаць, зняць з работы.
Шапка валіцца (разм.) — пра што-н. надта высокае.
Шапка расце на галаве (разм.) — пра вялікі страх.
|| памянш. ша́пачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
|| зневаж. шапчы́на, -ы, мн. -ы, -чы́н, ж. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. ша́пачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ша́пкавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
На шапачны разбор прыйсці, паспець і пад. (тое, што і на разбор шапак). Шапачнае знаёмства (выпадковае; разм.).