Со́чыва ‘варэнне’ (Байк. і Некр.), ‘малачко з расцёртых канапель або маку’ (Ласт.), укр.соче́ва ‘зерне сачыўкі’, рус.со́чиво ‘сок, малако з льнянога семені’, ст.-рус.сочиво ‘зерне сачыўкі’, славен.sočivje ‘стручковыя плады; гародніна’, sočȋvo ‘бабовыя’, серб.со̏чӣво ‘тс’, харв.чак.sȍčivo ‘тс’, балг.со́чиво ‘суп’, макед.дыял.сочиво ‘фасоля’, ст.-слав.сочиво ‘сачыўка’. Прасл.*sočivo, вытворнае ад *sokъ, гл. сок (Фасмер, 3, 731; ЕСУМ, 5, 364). Рэканструкцыя першаснага значэння ‘ежа, яда’ на базе каузатыва *sočiti ‘рабіць мокрым, мачыць’ > ‘гатаваць’ па тыпу варыць — варыва (гл. Фурлан у Бязлай, 3, 282–283) падаецца верагоднай, аднак патрабуе дадатковай аргументацыі, параўн. Куркіна, Этимология–1994–1996, 206. Гл. таксама сачыўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
untouched
[ʌnˈtʌtʃt]
adj.
1) некрану́ты, някра́нуты
The cat left the milk untouched — Кот пакі́нуў малако́ някра́нутым
2) нячу́лы, некрану́ты, някра́нуты
The miser was untouched by the poor man’s story — Скна́ру не крану́ў раска́з бе́днага чалаве́ка
3) неразгляда́ны
The last topic was left untouched — Апо́шняе пыта́ньне застало́ся неразгле́дзеным
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
kwaśny
kwaśn|y
кіслы;
~e mleko — кіслае малако; кісляк; сыракваша;
~y deszcz — кіслотны дождж;
~a mina — кіслая міна;
zbić kogo na ~e jabłko — збіць каго на горкі яблык
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
gotować
незак.
1. кіпяціць; гатаваць, варыць;
gotować wodę — гатаваць (кіпяціць) ваду;
gotować mleko — парыць малако;
2. рыхтаваць, падрыхтоўваць;
czas gotować kufry do drogi — час збіраць чамаданы ў дарогу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
губа́Iж Líppe f -, -n; Léfze f -, -n (y жывёл);
куса́ць губы sich (D) auf die Líppen béißen*;
надзьму́ць губыéinen Schmóllmund máchen; перан schmóllen vi (на каго-н mit D);
зае́чая губа́мед Hásenscharte f -, -n;
◊ у яго малако́ на губа́х не абсо́хла er ist noch nicht trócken hínter den Óhren
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кі́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. кіс, кісла і кіснуў, кіснула; незак.
1. Рабіцца кіслым, псавацца ад браджэння. Малако кісне. Віно кісне.
2.Разм. Мокнуць, набухаць ад вільгаці; раскісаць. У гушчары, у ямінах-лужынах кісне снег, вада пеніцца, як саладуха.Пташнікаў.Вельмі ж бязлітаснай выглядае прырода, калі прымушае мокрых ад балота людзей кіснуць яшчэ і пад дажджамі.Кулакоўскі.
3.перан.Разм. Весці аднастайнае бяздзейнае жыццё. Годзе кіснуць, марнець, Песні смутныя пець.Купала.// Сумаваць, нудзіцца. [Марфа] не кісла, якім бы горкім бокам не паварочвалася да яе жыццё, і другім не давала кіснуць.Васілевіч.
•••
Кіснуць ад смеху — нястрымна нясцішана смяяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастаўля́ць1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., што.
Забяспечваць чым‑н. па дагавору, дастаўляць што‑н. па адпаведных умовах. У вялікай колькасці пастаўляе цяпер Беларусь на ўсесаюзны рынак мяса, малако і малочныя прадукты, лён, садавіну і гародніну.В. Вольскі.[Езуп Юрканс] заключыў з Шаплыкам саюз: той будзе пастаўляць, а Езуп прадаваць яго выраб.Броўка.
пастаўля́ць2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.
Паставіць усё, многае. — Хлявы, гумны пастаўлялі, хаты от канчаем ды будзем і жыць.Скрыган.Пакуль мужчыны, прывітаўшы маладую гаспадыню, курылі на панадворку, жанкі пры ўдзеле дзядзькі Цімоха пастаўлялі ўсё на стол, што парэзалі, што валілі смятанай, а што і падсмажылі.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкіпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
Разм.
1.(1і2ас.неўжыв.). Прыстаць, прыгарэць пры кіпенні. Малако прыкіпела.// Наогул прыстаць, прыліпнуць да чаго‑н. Відаць, ад таго часу, як іх купілі, яны [боты] ні разу не чысціліся, не бачылі ні ваксы, ні нават шмальцу. Затое на іх ляжала і прыкіпела да іх скарынка зямлі.Дамашэвіч.
2.перан. Прывязацца да каго‑, чаго‑н. Алена сэрцам адчувала, што хлопец гэтак прыкіпеў да яе не для забавы, а мае нейкі сур’ёзны намер.Сабаленка.
3.(1і2ас.неўжыв.). Закіпець з малаком (пра забеленую страву). Сіраце прыкіпіць у жываце.Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарапо́к1, ‑пка, м.
1. Абломак, асколак разбітага глінянага, чыгуннага або фарфоравага вырабу. На падлозе разам з гэтым ламаччам валяліся чарапкі разбітага посуду, патэльня.Чарнышэвіч.Тут жа ў чарапку ад разбітага чыгуна стаяла малако.Пальчэўскі.
2.Разм. Невялікі гаршчок, міска або кубак. [Віктар:] — Пойдзем шукаць гліны, можа злепім які чарапок.Маўр.[Кірыла:] — А калі ж чарапкі свае пазабіраеш? Там жа і формы гэтыя твае валяюцца, парасяты іх лычамі качаюць па дварэ, і вёдры, і цабэркі.Скрыган.
чарапо́к2, ‑пка, м.
Разм.груб. Тое, што і чэрап. [Парубшчык] уцякаць кінуўся. Гарашун — за ім. І яму перапала — добра загрэў па чарапку.Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)