раёк 1, райка́, м.
1. Скрынка з павелічальным шклом для разглядвання малюнкаў, а таксама паказ такіх малюнкаў на кірмашах XVIII–XIX стст., які суправаджаўся жартоўнымі тлумачэннямі.
2. Уст. Лялечны тэатр.
3. Уст. Верхні ярус глядзельнай залы ў тэатры.
раёк 2, райка́, м.
1. Памянш.-ласк. да рой. Саўка ўжо тады прыкінуў: раёк нішто сабе.. Свае пчолы, свой мёд... Сачанка.
2. Ячэйка ў вуллі для вывядзення пчалінай маткі.
раёк 3, райка́, м.
Абл. Радужная абалонка вока. Але самыя дзіўныя былі [Раўбічавы] вочы: халодныя, карыя, з такімі пашыранымі зрэнкамі, што райка, здаецца, зусім не было. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скры́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які скрывае ад іншых свае пачуцці, настроі, думкі і пад. [Ніна:] — Ты наогул вельмі скрытны. Хаця б раз раскрыў сваю душу. Шыцік. Пасля .. [Міхалапіха] стала панурая, маўклівая, скрытая. Лупсякоў. // Уласцівы такому чалавеку. З таго, як Васіль трымаў сябе цяпер, цяжка было вывесці што-небудзь пэўнае, такая спрытная была ў гэты момант душа яго. Мележ.
2. Скрыты ад чыйго‑н. вока; таемны. Малышаў падумаў, што сёння яму пашчасціла ўбачыць нейкі таямнічы воблік горада, яго скрыткае жыццё ў самым, пачатку дня. Хадановіч. І за саломай у кутку Прытулак вымасціла [Марыя] скрытны. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суро́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што і без дап.
Разм. Паводле забабонных уяўленняў — прынесці няшчасце, хваробу, пашкодзіць каму‑н. паганым (ліхім) вокам. Ячны нават і ртуці .. зашыў коніку ў «жычку», істужку, якой упрыгожана шыя малога [жарабяці]. Каб не сурочыла часам ліхое вока. Брыль. Нездарма ж маці не раз казала .. [Крывахіжу], каб не глядзеў на малых дзяцей у калысцы, бо можа сурочыць. Алешка. // Пашкодзіць каму‑, чаму‑н., хвалячы, прадказваючы што‑н. [Насця:] — Сёння, Ірынка, усе хлопцы твае будуць... — Не суроч, Настачка, — засмяялася Ірынка. Сіняўскі. [Скрыпка:] — Ты ў мяне не благі, здольны сын. Каб толькі не сурочыць... Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́рпкі, ‑ая, ‑ае.
Кіславата-даўкі. Церпкія ягады. Церпкае віно. □ Квас летні, церпкі, падкіслены падгарэлымі хлебнымі скарынкамі, а конаўка медная. Навуменка. Неяк адразу пацяжэлі ад церпкага крывянога соку гронкі каліны. Паслядовіч. — Прысядзь і выпі кубак, брат! Мо’ церпкай здасца гэта брага. Я сам садзіў свой вінаград, Я знаю вартасць спелых ягад. Танк. / Пра пах. Налібока, Налібока... Мімаволі шырыш вока: Цёмна ў засені прытоенай, Церпкім водарам настоенай. Кірэенка. Коля сышоў са сцежкі, наламаў вялізны букет, прыпаў да яго тварам і на поўныя грудзі ўдыхаў церпкі водар. Жычка. Церпкі водар імху казытаў у носе. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
adaptation
[,ædæpˈteɪʃən]
n.
1) прыстасава́ньне n.; адапта́цыя f.
the adaptation of the eye — адапта́цыя во́ка
Wings are adaptations of upper limbs for flight — Кры́лы — гэ́та ве́рхнія кане́чнасьці, прыстасава́ныя да лёту
2) пераро́бка f.
A motion picture is often an adaptation of a novel — Фільм ча́ста быва́е адапта́цыяй рама́ну
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ве́рны в разн. знач. ве́рный; (неизменный в своих чувствах и обязанностях — ещё) пре́данный, неизме́нный, испы́танный; постоя́нный;
в. сваі́м абяца́нням — ве́рный свои́м обеща́ниям;
~нае сло́ва — ве́рное сло́во;
в. след — ве́рный след;
~ная смерць — ве́рная смерть;
в. друг — ве́рный (пре́данный, испы́танный, неизме́нный) друг;
~нае — во́ка ве́рный глаз
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
сляпы́
1. прым blind;
сляпы́ на адно́ во́ка auf éinem Áuge blind;
сляпы́ палёт ав Blíndflug m -es, -flüge;
2. (невыразны) blind, úndeutlich, únleserlich;
сляпы́ шрыфт únleserliche Schrift;
3. у знач наз м Blínde (sub) m -n, -n;
Тавары́ства сляпы́х Blíndenverband m;
◊ гэ́та і сляпы́ ўба́чыць разм das sieht (doch) ein Blínder;
ты сляпы́, ці што? разм hast du kéine Áugen im Kopf?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
dawn
[dɔn]
1.
n.
1) гл. daybreak
at (the) dawn — на сьвіта́ньні, до́сьвіткам, на зо́лку
2) пача́так -ку m.; зача́ткі pl. (культу́ры)
2.
v.i.
1) сьвіта́ць; днець (impers.); відне́ць; разьвідня́цца (impers.)
2) рабі́цца я́сным (для во́ка ці ро́зуму)
3) пачына́цца, надыхо́дзіць
A new era is dawning — Надыхо́дзіць но́вая э́ра
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
непроница́емый
1. непраніка́льны; (не пропускающий) непрапушча́льны; (непроглядный) непрагля́дны; (глухой) глухі́;
непроница́емая ма́сса непраніка́льная (непрапушча́льная) ма́са;
непроница́емая перегоро́дка глуха́я (непраніка́льная) перагаро́дка;
непроница́емый для взо́ра непрагля́дны (непрані́кальны) для во́ка;
2. перен. (глыбо́ка) захава́ны; (глубокий) глыбо́кі; (скрытный) скры́тны;
непроница́емая та́йна глыбо́кая (глыбо́ка захава́ная) та́йна;
непроница́емый челове́к скры́тны чалаве́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Вяча́й ’дзірка ў верхнім камені жорнаў, куды засыпаюць збожжа’ (Інстр. III, Шатал., З нар. сл.), вечэя́ (Тарн.), вечай (Сцяшк. МГ). Рус. вечея (СРНГ, пск.; дзве іншых фіксацыі без лакалізацыі). Слова вядома на вузкай тэрыторыі (захад рускай і беларускай моўных зон). Рус. вечея < ячея яшчэ ў Даля. Беларускія формы адпаведна ячай (Сцяшк., МГ, Мат. АС), ячэя (Тарн.). В не прыназоўнік vъ, як дапускаў Бернекер, а пратэза; параўн. дублеты: ветроўка/ятроўка (КСТ), вехо/эхо (КСТ), вікона/ікона (Янк. I), ветаж < этаж (Жд., 2). Незразумела нечея (Сцяшк. МГ), відавочна, выпадковая форма н + j. Прымаючы пад увагу бічай ’круглая дзірка ў верхнім камені ручных жорнаў’ (Касп.), не выключана ўзаемадзеянне з бічайка (гл.). Да гэтага параўн. у Даля обечайка ’ячэя, ячэйка, вочка невада’; параўн. яшчэ ячэя/вечэя/очэя (Тарн.), дзе апошняя форма паказвае на збліжэнне з око ’вока’. Гл. дадаткова літаратуру пад вечай і ячай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)